sdit

Tου sissa ben dahir

Τα αρχικά ΣΔΙΤ  σημαίνουν: Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα. Συμπράξεις του δημοσίου με ιδιώτες για κατασκευή έργων είχαμε και πριν από τις ΣΔΙΤ  με την ΑΤΤΙΚΗ ΟΔΟ και την ΓΕΦΥΡΑ ΡΙΟΥ-ΑΝΤΙΡΙΟΥ.. Τα έργα αυτά μετά το πέρας κατασκευής τους ανήκουν στο ελληνικό Δημόσιο, το οποίο όμως  τα παραχωρεί στον χρηματοδότη –ιδιώτη προς εκμετάλλευση για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα που καθορίζεται από την σύμβαση(20-30 χρόνια).Μετά την πάροδο αυτού του διαστήματος περνάει και η εκμετάλλευση του  έργου στο Δημόσιο. Επίσης για τα έργα που κατασκευάζονται με τέτοια σύμβαση παραχώρησης, οι διαδικασίες ανάθεσης και κατασκευής είναι σύμφωνες με το νομοθετικό πλαίσιο περί δημοσίων έργων και λόγω υψηλών προϋπολογισμών υπόκεινται σε ελέγχους από το ελεγκτικό συνέδριο και κυρώνονται από τη Βουλή. Σε αυτές τις περιπτώσεις χρηματοδότες του έργου είναι το Δημόσιο και οι ιδιώτες είτε με δικά τους κεφάλαια είτε και με δάνεια από πιστωτικά ιδρύματα
Το καινούργιο της υπόθεσης με τις ΣΔΙΤ είναι ότι τώρα η όλη διαδικασία τυποποιείται ενώ διευρύνεται το πεδίο εφαρμογής της. Οι ΣΔΙΤ καθιερώθηκαν με νόμο το 2005. Σημαίνουν ότι  ιδιώτες θα κατασκευάζουν διάφορα έργα για το κράτος και οι ιδιώτες είναι αυτοί που τώρα θα λαμβάνουν μίσθωμα με βάση συγκεκριμένες συμφωνίες, που θα υπογράφονται. Η νέα αυτή μορφή δεν περιλαμβάνει μόνο κατασκευή υποδομών αλλά και παροχή υπηρεσιών. Στη διάρκεια της σύμβασης (που είναι μακροχρόνια) το έργο ανήκει στον ιδιώτη ,ο οποίος είτε το ενοικιάζει στο Δημόσιο  για να παρέχει τις υπηρεσίες του και συγχρόνως εκμεταλλεύεται τις όποιες κερδοφόρες υπηρεσίες  διαθέτει και ίσως και τη διοίκησή  του είτε το εκμεταλλεύεται ο ίδιος επιβάλλοντας στους χρήστες του έργου ανταποδοτικά τέλη (πχ. διόδια).
Η χρηματοδότηση του έργου γίνεται από τον ιδιώτη τόσο με ίδια κεφάλαια αλλά κυρίως με δάνεια. Οι συμβάσεις ΣΔΙΤ δεν υφίστανται προσυμβατικό έλεγχο από το Ελεγκτικό Συνέδριο ούτε υπάρχει η δυνατότητα άσκησης κοινοβουλευτικού ελέγχου επί των συμβάσεων αυτών. Αποφασίζονται από την Διυπουργική επιτροπή ΣΔΙΤ(υπουργός οικονομίας και οικονομικών, υπουργός ανάπτυξης ,υπουργός  Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων έργων και σαν έκτακτο μέλος ο Υπουργός που εποπτεύει τον φορέα στον οποίο θα γίνει η ΣΔΙΤ).
Τις ΣΔΙΤ  εφηύραν οι Βρετανοί, οι οποίοι έχουν εκτελέσει με τη μέθοδο αυτή πάνω από 800 έργα ύψους άνω των 850 δις λιρών, και την τεχνογνωσία τους θέλησε να εκμεταλλευτεί και η Ελληνική κυβέρνηση, ζητώντας τον συμβουλευτικό τους ρόλο, μέχρι να φτάσουμε στο σημείο να τυποποιηθούν συμβόλαια και διαδικασίες.
Οι Βρετανοί πάντως (ξέροντας ίσως με ποιους έχουν να κάνουν), μας συνέστησαν εκεί στο 2006, να μην ξανοιχτούμε απότομα, αλλά να ξεκινήσουμε με μικρά έργα πιλοτικού χαρακτήρα, ώστε να γίνει μια πρώτη επαφή όλων των εμπλεκομένων – των δημοσίων φορέων που αναθέτουν τα έργα, των τραπεζών που τα χρηματοδοτούν και των ιδιωτών αναδόχων που αναλαμβάνουν να τα υλοποιήσουν και να τα συντηρήσουν.
Το όφελος που προσδοκά η κυβέρνηση αναφέρεται στη στήριξη της ανάπτυξης  των επόμενων ετών και ως μια συμπληρωματική λύση για την ανανέωση των δημοσίων υποδομών χωρίς άμεση επιβάρυνση του προϋπολογισμού, δεδομένου ότι το κόστος των έργων δεν συνυπολογίζεται στο δημόσιο χρέος και αποτελεί μικρή επιβάρυνση για τον εθνικό προϋπολογισμό διότι επιμερίζεται σε πολλές μικρές δόσεις.
Εδώ όμως κρύβεται και ένας μεγάλος κίνδυνος. Υπάρχει δλδ. περίπτωση να έχουμε εγκρίσεις  μη απαραίτητων έργων, των οποίων οι μελλοντικές υποχρεώσεις μπορούν να  επιβαρύνουν υπερβολικά τις αναθέτουσες αρχές και, τελικά, τα δημόσια οικονομικά.
Ένα από τα σημεία τριβής μεταξύ ιδιωτών και δημοσίου σχετικά με τις ΣΔΙΤ είναι ο προσανατολισμός των ιδιωτών να αξιοποιηθούν οι ΣΔΙΤ για να γίνουν ανταποδοτικά για τους ιδιώτες έργα, όπως θα μπορούσε να είναι η στέγαση δημοσίων υπηρεσιών, μαρίνες κ.λ.π. Βέβαια, έργα υποδομών όπως σχολεία ή φυλακές δεν έχουν ανταποδοτικό χαρακτήρα. Το ίδιο ισχύει για τον κλάδο της υγείας. Πάντως τόσο ο προηγούμενος αρμόδιος υπουργός υγείας, όσο και ο τωρινός έχουν πει ότι θα χρησιμοποιήσουν τα ΣΔΙΤ μόνο αν ενταχθούν στο ΕΣΥ.
Ας πάρουμε για παράδειγμα τον δημόσιο οργανισμό που ξεκίνησε μαζικά την εφαρμογή των ΣΔΙΤ και είναι ο οργανισμός σχολικών κτηρίων. Στην Αττική  χρειάζονταν 480 σχολεία που για να γίνουν από το δημόσιο απαιτούνται 12-15 χρόνια. 27 από αυτά ανατέθηκαν στις ΣΔΙΤ και θα παραδοθούν στο μισό χρόνο. Το κόστος τους (105 εκατ. ευρώ για την κατασκευή και 40 εκατ. ευρώ για τη συντήρηση, καθαριότητα και φύλαξή τους) θα επιμεριστεί σε μία περίοδο 25 ετών με ετήσιες πληρωμές από τον δημόσιο προϋπολογισμό περί τα 6 εκατ. Ευρώ οι οποίες θα αφαιρεθούν από τον προϋπολογισμό που λαμβάνει ο οργανισμός από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.
Τα βασικά επιχειρήματα από τους υπέρμαχους των ΣΔΙΤ είναι ότι έργα που πραγματοποιούνται με αυτόν τον τρόπο παραδίδονται εντός προϋπολογισμού και χρονοδιαγράμματος, προσφέρουν υψηλή ποιότητα υπηρεσιών και μεταφέρουν μέρος του κινδύνου στον ιδιωτικό τομέα.
Ωστόσο σε παγκόσμια κλίμακα υπάρχουν περιπτώσεις αποτυχημένων έργων, τα οποία είτε επιβάρυναν υπερβολικά τις αναθέτουσες αρχές, είτε δεν είχαν επαφή με την εμπορική πραγματικότητα και μετέφεραν τόσους κινδύνους στους ανάδοχους ώστε μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες έφθασαν μέχρι τη χρεοκοπία.
Δύσκολο είναι τέλος και το έργο της εποπτείας και συνεργασίας του δημοσίου με τον ιδιώτη, ιδίως για χώρες όπως η Ελλάδα.
Ακανθώδες παραμένει επίσης και το πρόβλημα του εργασιακού καθεστώτος των εργαζομένων εκείνων του δημοσίου που θα εργάζονται πλέον έχοντας ως εργοδοτικό φορέα κάποιο ΣΔΙΤ. Εδώ είναι κυρίως που κλωτσάνε οι συνδικαλιστές των δημοσίων υπαλλήλων και τα αριστερά κόμματα που επιδιώκουν τη διεύρυνση του αριθμού των δημοσιοϋπαλλήλων και όχι τη συρρίκνωσή του.