Η μέχρι θανάτου υπεράσπιση όσων μεγάλων και σπουδαίων έχουν ως τώρα κατακτηθεί, η αξιοποίησή τους, η οργάνωση της οικονομικής και πολιτικής ζωής της Ευρώπης έτσι ώστε να αυξηθεί η αντοχή της και να αναπτυχθούν οι επιθετικές της ικανότητες – όλα αυτά εκ πρώτης όψεως θα ήταν ικανά να έναν σαφή και συγκεκριμένο στόχο, ένα πρόγραμμα που θα συσπείρωνε γύρω του οπαδούς και θα δημιουργούσε συναίνεση, αν δεν συνέβαινε σε αυτήν ακριβώς την πολιτική αποστολή η Γερμανία να αποδεικνύεται τόσο αποφασιστικά και αμετακίνητα κατώτερη από το έργο που έχει να επιτελέσει.

Η εμφατική απόφαση των Γερμανών να οργανώσουν την Ευρώπη ιεραρχικά, σαν μία πυραμίδα με την Γερμανία στην κορυφή, είναι γνωστή σε όλους. Δεν φτάνει όμως αυτό για να καταλάβουμε τη στάση του γερμανικού καθεστώτος απέναντι στα προβλήματα της ευρωπαϊκής αναδιάρθρωσης. Σε όλες τις χώρες, ακόμη και σ’ αυτές που ως χτες κρατούσαν μια μάλλον σαφή αντιγερμανική στάση, δεν έλειπαν οι πολιτικές προσωπικότητες και τα ρεύματα που ήταν έτοιμα να παραδεχτούν ότι η διεθνής τάξη που είχε προκύψει από τη Γαλλική Επανάσταση και κορυφώθηκε στις Βερσαλίες είχε ξεπεραστεί οριστικά και ότι τα εθνικά κράτη έπρεπε να δώσουν τη θέση τους σε πολύ μεγαλύτερες πολιτικές οντότητες… Έτσι η έννοια της ιεραρχικής οργάνωσης της Ευρώπης δεν ήταν από μόνη της απαράδεκτη. Όμως αυτό που εντυπωσιάζει όποιον έρθει σε επαφή με τους Γερμανούς είναι η καθαρά μηχανική και υλιστική τους αντίληψη για την ευρωπαϊκή τάξη. Γι’ αυτούς, οργάνωση της Ευρώπης σημαίνει να αποφασίζουν πόσο απ’ αυτό ή από εκείνο το ορυκτό πρέπει να παραχθεί και πόσοι εργάτες πρέπει να χρησιμοποιηθούν. Δεν τους περνά από το μυαλό ότι καμιά οικονομική τάξη πραγμάτων δεν μπορεί να ισχύσει αν δεν βασίζεται σε μία πολιτική τάξη και ότι, για να κάνεις τον Βέλγο ή τον Βοημό εργάτη να δουλέψει, δεν αρκεί να του υποσχεθείς έναν ορισμένο μισθό, αλλά πρέπει να του δώσεις και το αίσθημα ότι υπηρετεί μια κοινότητα, της οποίας είναι αναπόδραστο τμήμα, με την οποία νοιώθει ψυχική συγγένεια και στην οποία αναγνωρίζει τον εαυτό του.

*

Περίεργο κείμενο… Γραμμένο σε μια εποχή που η Νέα Τάξη είχε επιβληθεί πλήρως στην Ευρώπη (πλην του Ηνωμένου Βασιλείου). Το έγραψε για τη υπηρεσία του ένας νεαρός Ιταλός διπλωμάτης, ονόματι Λουτσιόλι, όταν επέστρεψε στη Ρώμη μετά από ενάμιση χρόνο θητείας στο Βερολίνο. Φυσικά, ουδεμία σχέση έχουν η Ευρώπη και η Γερμανία του 1942 με αυτές του 2012. Ωστόσο το κείμενο μου φάνηκε ενδιαφέρον, μιας και περιέχει ορισμένες οξυδερκείς παρατηρήσεις – και είπα να μπω στον κόπο να το πληκτρολογήσω, για τους φίλους της καλύβας.

*

Πηγή: Μάρκ Μαζάουερ, Σκοτεινή Ήπειρος. Ο Ευρωπαϊκός Εικοστός Αιώνας. Εκδ. Αλεξάνδρεια, 4η έκδοση, σελ. 144.

Ο πίνακας είναι του Μορτέζα Κατουζιάν.