Αυτές τις μέρες επαναλαμβάνονται οι συνήθεις επετειακές πλην ανούσιες αναρτήσεις σχετικά με το ΟΧΙ – αν το είπε ο Μεταξάς ή ο ελληνικός λαός. Ας δούμε κάτι περισσότερο ενδιαφέρον.
Γράφει ο Ακαδημαϊκός Κ. Δεσποτόπουλος:
Ο βαθμός της δοκιμασίας και η έκταση των θυσιών του χειμερινού πολέμου 1940 – 1941 είναι δύσκολο να γίνουν αντιληπτά σήμερα. Ομως, η δοκιμασία και οι θυσίες δικαιώθηκαν. Η ελληνική νικηφόρα τότε αντίσταση αποτέλεσε απαρχή για την αντιρρύθμιση της πορείας της Ιστορίας, θριαμβικής έως τότε για τον Αξονα Ρώμης – Βερολίνου.
Ο Μεταξάς, όμως, ήταν σώφρων πολιτικός, όπως και στρατιωτικός. Ανεπηρέαστος από τις επιτυχίες του ελληνικού στρατού, δεν επιθυμούσε τη συνέχιση του πολέμου και δεν ανεχόταν η Ελλάς να είναι «τμήμα θυσίας» του γαλλο-γερμανικού στρατοπέδου. Δοκίμασε, λοιπόν, με αποστολή μυστική εμπίστου προσώπου να επιτύχει σύναψη ανακωχής με κεκτημένα τη δόξα του ελληνικού στρατού και τα κατεχόμενα εδάφη της Βορείου Ηπείρου.
Αξίζει να παραθέσω τώρα ό,τι άκουσα ο ίδιος προ ετών σε τηλεοπτική εκπομπή: αφηγητής για προσωπική δράση του ήταν ο Γιώργος Πεσμαζόγλου, πρώην υπουργός με άψογο παρελθόν. Είπε, λοιπόν, ο αξιόπιστος αυτός πρώην υπουργός, ότι ο Μεταξάς του ανέθεσε να μεταβεί στην Ελβετία και να προβεί εκεί στις δέουσες ενέργειες για σύναψη ανακωχής, επωφελέστατης για την Ελλάδα. Επήλθε όμως τότε ο θάνατος, πολύ άκαιρα, του Μεταξά. Ο Πεσμαζόγλου έχασε τη σπουδαία μυστική εντολή του. Η εμπλοκή της Ελλάδος στον πόλεμο συνεχίσθηκε.
Αν είχε τελεσφορήσει τυχόν η φιλειρηνική αυτή προσπάθεια του Μεταξά, με την αποστολή του Πεσμαζόγλου, η Ελλάς δεν θα είχε υποστεί καθόλου την Κατοχή και τα φοβερά δεινά της, ούτε και όσα δεινά επακολούθησαν την Κατοχή και την απελευθέρωση. Εξάλλου, όμως, διαφορετική θα ήταν ίσως η έκβαση του πανευρωπαϊκού πολέμου, καθώς οι Γερμανοί χωρίς τη βαλκανική επιχείρηση του 1941, επιβεβλημένη από τη συνέχιση του ελληνοϊταλικού πολέμου, θα είχαν έγκαιρα με πανστρατιά επιχειρήσει την εισβολή στη Ρωσία.
Ο Μεταξάς στον τελευταίο μήνα της ζωής του επιχείρησε να δράσει κατά σωφροσύνη με κριτήριο αποκλειστικά το συμφέρον της Ελλάδος, χωρίς ενδιαφέρον για την έκβαση του πανευρωπαϊκού πολέμου. Αυτή θα είναι η ετυμηγορία της Ιστορίας για τον ύστερο Μεταξά με αποσιώπησή της πριν από το 1940 πολιτικής του.
(Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ”, 28 Οκτωβρίου 2010) Ολόκληρο το άρθρο θα το βρείτε εδώ (στα σχόλια) γιατί ο σύνδεσμος της «Κ» παρουσιάζει προβλήματα: https://panosz.wordpress.com/2012/10/28/sxoliasths-oxi-1940/
Αν η μαρτυρία του Πεσμαζόγλου, όπως την αφηγείται ο Δεσποτόπουλος, είναι σωστή, τότε μπορούμε να αναρωτηθούμε αν ο θάνατος του Μεταξά, από παραμυγδαλικό απόστημα, στις 29 Ιανουαρίου 1941, είχε κάποια σχέση μ’ αυτήν:
Στις 29 Ιανουαρίου 1941 οι δώδεκα θεράποντες γιατροί, στο ανακοινωθέν που εξέδωσαν, έγραφαν:
«Ο Πρόεδρος της ελληνικής κυβερνήσεως ενεφάνισε προ δέκα ημερών βαρείαν φλεγμονήν του φάρυγγος, ήτις κατέληξεν εις απόστημα παραμυγδαλικόν. Παρά την έγκαιρον διάνοιξίν του, ως και την μετεγχειρητικήν κατάλληλον θεραπείαν, παρουσίασεν εν συνεχεία διάφορα τοξιναιμικά φαινόμενα και επιπλοκάς και απέθανε σήμερον».
Τι είχε προηγηθεί, τον Ιανουάριο του 1941;
Τον Ιανουάριο του 1941 οι Άγγλοι έκαναν πρόταση στον Μεταξά προκειμένου να φέρουν δυνάμεις στο μέτωπο της Ηπείρου. Ο Μεταξάς ζήτησε από τους Άγγλους 10 μεραρχίες μαζί με την ανάλογη αεροπορία. Οι Άγγλοι ανταπάντησαν ότι μπορούν να προσφέρουν 2 μεραρχίες με μικρή μόνο αεροπορική δύναμη. Τότε ο Μεταξάς απάντησε «Καλύτερα να μη μας στείλετε τίποτα. Το μόνο που θα καταφέρετε να κάνετε σε αυτή την περίπτωση είναι να προκαλέσετε επίθεση των Γερμανών.»
Υπήρχε λοιπόν μια σαφής δυσκολία στις σχέσεις Ελλάδας και Βρετανίας, σε μια πολύ κρίσιμη πολεμική περίοδο. Η οποία, φυσικά, δεν θα σήμαινε πολλά… εκτός αν ισχύει η αφήγηση του Πεσμαζόγλου. Αν όντως ο Μεταξάς επιζητούσε ανακωχή με τους Ιταλούς, με τη μεσολάβηση των Γερμανών, για να αποτρέψει τη Γερμανική εμπλοκή, χωρίς την επίσημη ενημέρωση και έγκριση των Βρετανών, θα μπορούσε να δημιουργήσει μια εντελώς διαφορετική κατάσταση στην εξέλιξη του πολέμου.
Φυσικά, τίποτα δεν μπορεί να αποδειχτεί.
40 Σχόλια
Comments feed for this article
Οκτώβριος 27, 2015 στις 4:05 μμ
M
—
Άντε πάλι τα ίδια!
Και να ισχύει η προσπάθεια για την βολιδοσκόπηση των Γερμανών για ανακωχή, με κεκτημένα τα εδάφη που είχε καταλάβει ο ΕΣ στην Αλβανία,
δεν υπήρχε περίπτωση να την δεχόταν ο Μουσσολίνι.
Και οι Γερμανοί δεν επρόκειτο να αφήσουν τον σύμμαχό τους να τρώει σφαλιάρες στην περίπτωση που θα συνέχιζε τις επιχειρήσεις.
Κάτι παραπάνω απο σίγουρο οτι θα έκανε, εάν δεν ήθελε να χάσει οποιαδήποτε αξιοπιστία είχε μείνει στον Ιταλικό στρατό.
Και εννοείται, οτι οι Βρεταννοί δεν θα επέτρεπαν την «ουδετεροποίηση» του Ελληνικού χώρου (νησιά, Κρήτη, κ.λ.π).
Ιδαίτερα μετά το κακό (γι΄αυτούς) προηγούμενο της Τουρκίας.
Τα αφελή για καθυστέρηση της εκστρατείας στο ανατολικό μέτωπο, λόγω της επίθεσης στην Ελλάδα νομίζω έχουν απομυθοποιηθεί επαρκώς.
Οκτώβριος 27, 2015 στις 4:14 μμ
Τζόνσον ο αλογόμυγας
Το άρθρο παρουσιάζει ως πιθανή τη σύναψη ανακωχής με κεκτημένα τα εδάφη της Βορείου Ηπείρου. Είναι όμως έτσι; Εννοώ πως στο άρθρο αναφέρεται μόνο το λαβείν και όχι το δούναι.
Και μη ξεχνάμε και κάτι άλλο όσον αφορά την εξωτερική πολιτική του Μεταξά: Ο πρώτος ξένος επίσημος που υποδέχτηκε το καθεστώς Μεταξά στην Αθήνα, ήταν ο Γκαίμπελς (της γνωστής οικογενείας..)
http://www.mixanitouxronou.gr/i-episkepsi-tou-gkempels-stin-athina-to-1936-ke-i-dilosis-tou-enas-apofasismenos-kommounistis-axizi-deka-anapofasistous-astous/
Στο δια ταύτα: Η καλοπροαίρετη (βλ. Δεσποτόπουλος) πλην όμως ελλιπής πληροφόρηση εγκαθιδρύει επιφανειακή γνώση.
Οκτώβριος 27, 2015 στις 5:07 μμ
Πάνος
Δεν χρειάζονται εντάσεις – ιδίως αυτές που βασίζονται στην παρανάγνωση (και ουχί την ανάγνωση) του ποστ.
Τζόνσον, δώσε «θάνατος Μεταξά» στο Γκουγκλ και ρίξε μια ματιά στους συνδέσμους που θα σου βγάλει η πρώτη σελίδα.
Τίποτα απ’ αυτά δεν είναι αξιόπιστο (πλην της Βικιπαίδειας) και τίποτα απ’ αυτά δεν αναπαράγω εδώ.
Λέω όμως ότι υπάρχει μια χρονικά σατανική σύμπτωση. Δατς όλ.
Οκτώβριος 27, 2015 στις 5:17 μμ
M
—
Πάνος:
Με το μπαρδόν, αλλά για την Βικιπαίδια ας μην είμαστε τόσο σίγουροι.
Οκτώβριος 27, 2015 στις 5:28 μμ
Πάνος
Επί τη ευκαιρία.
Ανακοίνωση Ι. Μεταξά προς τον Αθηναϊκό Τύπο, 30 Οκτωβρίου 1940
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%91%CE%BD%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CE%AF%CE%BD%CF%89%CF%83%CE%B7_%CE%99._%CE%9C%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%BE%CE%AC_%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%82_%CF%84%CE%BF%CE%BD_%CE%91%CE%B8%CE%B7%CE%BD%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CF%8C_%CE%A4%CF%8D%CF%80%CE%BF,_30_%CE%9F%CE%BA%CF%84%CF%89%CE%B2%CF%81%CE%AF%CE%BF%CF%85_1940
Προξενεί εντύπωση η απερίφραστη εκτίμηση του Μεταξά (στις 30 Οκτωβρίου 1940!) ότι η Γερμανία τελικά θα συντριβεί από τον «Αγγλοσαξωνικό κόσμο» – ενώ δεν παραλείπει να προβλέψει ακόμα και την (πολύ μελλοντική, τότε) εμπλοκή της «Ανατολής».
Οκτώβριος 27, 2015 στις 5:47 μμ
δεξιος
Πρόβλεψε σωστά τα εξωτερικά,όχι όμως τα εσωτερικά.
Είναι εμφανές στο λόγο του το άγχος της αποφυγής της επανάληψης του εθνικού διχασμού του πρώτου πολέμου με τους βενιζελικούς να στρέφονται εναντίον του εάν δεν συμμαχούσε με τους Άγγλους,όπως είχε γίνει στον πρώτο πόλεμο.Εκείνο που δεν φαντάζεται είναι ότι θα επακολουθήσει ακόμη μεγαλύτερος διχασμός που θα φθάσει στον εμφύλιο,όχι πια για τη στάση απέναντι στον πόλεμο,αλλά για το ποιος θα έχει την ηγεσία της αντίστασης και θα επικρατήσει μεταπολεμικώς.
Οκτώβριος 27, 2015 στις 5:59 μμ
Πάνος
δεξιέ,
ούτε ο Καζαμίας δεν μπορούσε να τα προβλέψει αυτά στις 30 Οκτωβρίου 1940 😉
Οκτώβριος 27, 2015 στις 6:00 μμ
Πάνος
Εντύπωση επίσης προκαλεί η παραδοχή του ότι ακολουθεί (από ένα σημείο και μετά) την «πολιτική Βενιζέλου».
Οκτώβριος 27, 2015 στις 9:57 μμ
δεξιος
To κείμενο αυτό είναι ανολοκλήρωτο.Το έχω δει πολλές φορές και πάντα κομμένο στο ίδιο σημείο και έτσι δεν γνωρίζω την τελευταία πρόβλεψη.
Αφού προβλέπει την παραχώρηση των Δωδεκανήσων – που έγινε – κάτι προδικάζει ως συνέπεια και σταματάει εκεί.Έτσι δεν ξέρουμε εάν μετά είπε για την Κύπρο που δεν έγινε.
Οκτώβριος 27, 2015 στις 10:53 μμ
ΣΑΘ
.
.
.
«…οι Γερμανοί δεν θα νικήσουν. Δεν μπορεί να νικήσουν».
«η κοσμοκρατορία δια την Γερμανίαν κατέστη οριστικά αδύνατος στην Δουνκέρκη».
«Η νίκη θα είναι και δεν μπορεί παρά να είναι δική της [της Αγγλίας]. Θα είναι νίκη του Αγγλοσαξωνικού κόσμου, απέναντι του οποίου η Γερμανία, η οποία αφού έως τώρα δεν ηδυνήθη να επιτύχη οριστικόν αποτέλεσμα, είναι καταδικασμένη να συντριβή. Διότι από τώρα και πέρα ο ορίζων δεν πρέπει να θεωρήται δια τον Άξονα ανέφελος ούτε προς Ανατολάς και η Ανατολή είναι πάντοτε μυστηριώδης. Πάντοτε ήτο, αλλά σήμερον υπέρ ποτέ είναι γεμάτη απρόοπτα και μυστήριο. Τελικώς λοιπόν θα νικήσωμεν».
«Θέλω ακόμη να σας ειπώ κάτι. Ξέρω με βεβαιότητα ότι από την φοβεράν αυτήν δοκιμασίαν η Ελλάς θα υποφέρη. Ξέρω όμως επίσης με βεβαιότητα ότι τελικώς θα εξέλθη όχι μόνον ένδοξος αλλά και μεγαλύτερη. Θα προσέξατε το τηλεγράφημα του κ. Τσώρτσιλ το οποίον εδημοσιεύθη σήμερον εις τας εφημερίδας, ανακοινωθέν υπό του Υπουργείου Εξωτερικών . Λοιπόν επιθυμώ να σας τονίσω τούτο: εκείνοι οι οποίοι εις το τηλεγράφημα αυτό δεν βλέπουν γραπτήν την επιβεβαίωσιν αγράφου συμφωνίας δια τα Δωδεκάνησα, δεν ξέρουν να διαβάζουν μέσα από τις γραμμές».
Οι καταπληκτικές αυτές προβλέψεις, διατυπωμένες με τόση βεβαιότητα τη φοβερή εκείνη ώρα, (30 Οκτωβρίου 1940!!), είναι προβλέψεις μεγάλου ρεαλιστή και μεγάλου στρατηγικού αναλυτή.
Η Ιστορία δεν έχει ακόμα αρθρώσει τον τελικό της (έντιμο και δίκαιο) λόγο για τον Μεταξά.
Όταν, (στο οπωσδήποτε εγγύς μέλλον), η κυριαρχία τής ιδεολογικής λοιμικής, (που από της εμφανίσεώς της τόσα δεινά επεσώρευσε σ’ αυτόν τον δύσμοιρο τόπο), εκλείψει, η θέση τού ανθρώπου αυτού στη δημόσια ιστορία δεν θα έχει καμία απολύτως σχέση με τη σημερινή.
«…υπάρχουν στιγμές κατά τις οποίες ένας λαός οφείλει, αν θέλη να μείνη μεγάλος, να είναι ικανός να πολεμήση, έστω και χωρίς καμμίαν ελπίδα νίκης. Μόνον διότι πρέπει»…
Μόνο και μόνο το κείμενο αυτό, (η ανακοίνωση προς τους δημοσιογράφους, εννοώ), κονιορτοποιεί και γελοιοποιεί τους ανιστόρητους, εμπαθείς και τελικά ευτελείς ισχυρισμούς (ψευδολόγων και διαστρεβλωτών από DNA) ότι ο Μ δεν ήταν παρά μια μαριονέτα τού τότε Βασιλιά και των Άγγλων, ότι είπε το ΟΧΙ ενώ κατά βάθος ήθελε να πει το ΝΑΙ, (όπως διδάσκονταν επί δεκαετίες τα παιδιά τής Γ’ Λυκείου -και όπως είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα αρχίσουν σύντομα να ξαναδιδάσκονται…), ότι το ΟΧΙ το είπε ο Ελληνικός Λαός και όχι ο Μ, ότι ο στρατός δεν ήταν προετοιμασμένος για πόλεμο, ότι πρόθεση του Μ ήταν να ρίξουμε μερικές ντουφεκιές στα σύνορα για την τιμή των όπλων και μετά να αφήσουμε τους ομοϊδεάτες τού Μ Ιταλούς φασίστες να περάσουν, (αλλά ο «ανυπάκουος» Κατσιμήτρος με τους γενναίους του, κι απόκοντα ο…»αυτοοργανωμένος» και εμπνεόμενος από έντονα αντιφασιστικά αισθήματα λαός, πήραν την κατάσταση στα χέρια τους και έφεραν τον Μ προ τετελεσμένων….)
Οκτώβριος 27, 2015 στις 11:20 μμ
δεξιος
ΣΑΘ μην γκαζώνεις.Μετα τα φετινά της ΠΦΑ (πρώτη φορά αριστερά) που όντως είπε ο λαός ΟΧΙ με 62% αλλά κατά Βαρουφάκη οι κυβερνώντες ήλπιζαν να πει ΝΑΙ και «επικρατούσε ατμόσφαιρα ήττας» ,δηλαδή κατά το κοινώς λεγόμενον ήσαν χεσμένοι, ενώ άλλοι έψαχναν νομισματοκοπεία και θυρίδες θα πρέπει να γραφούν νέες αναλύσεις για τη διαλεκτική σχέση λαού και ηγεσίας στα ΝΑΙ και τα ΟΧΙ.
Ας τις περιμένουμε να δούμε.
Οκτώβριος 27, 2015 στις 11:57 μμ
ΣΑΘ
.
.
.
@ δεξιος
Σαν να ‘χεις δίκιο. Παρασύρθηκα.
Επομένως:
«Όταν, (κάποτε), η κυριαρχία τής ιδεολογικής λοιμικής «…
Οκτώβριος 28, 2015 στις 12:39 μμ
Δύστροπη Πραγματικότητα
Το μεταξικό καθεστώς, όντας δικτατορία, είχε πολλές αρνητικές πλευρές (όπως όλες οι δικατορίες) και αυτό καλό θα είναι να μην παραβλέπεται. Από την άλλη οφείλει κανείς να αναγνωρίσει πως την δεδομένη στιγμή ο Μεταξάς αναμφισβήτητα πήρε την σωστή απόφαση για την χώρα.
Σε σχέση τώρα με τα οσα λέει ο κ. Δεσποτόπουλος, για αυτή την υποτιθέμενη φιλειρηνική πρωτοβουλία εκ μέρους του Μεταξά, είμαι της γνώμης πως πιθανότατα ποτέ δεν μάθουμε τι ακριβώς περιελάμβανε αυτή η πρωτοβουλία, ή αν καλά καλά έλαβε χώρα. Όλο και όλο που έχουμε στα χέρια μας είναι η μαρτυρία ενός ατόμου (του Γιώργου Πεσμαζόγλου) χωρίς κάποιο άλλο στοιχείο που να επιβεβαιώνει αυτή την μαρτυρία. Μπορεί να είναι βάσιμη, μπορεί και όχι, δεν έχουμε πάντως κάτι στα χέρια μας που να μπορεί ανεξάρτητα να την επιβεβαιώσει και ως εκ τούτου είναι αδύνατο να γνωρίζουμε αν όντως ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
Εαν πάντως αποδειχτεί με κάποιο τρόπο πως είναι αλήθεια τότε αρκετά γεγονότα εκείνης της περιόδου που αφορούν την εξωτερική πολιτική της χώρας θα πρέπει να τα δούμε μέσα από ένα νέο πρίσμα.
Οκτώβριος 28, 2015 στις 1:59 μμ
ΣΑΘ
Ολόκληρο το άρθρο τού ακαδημαϊκού Δεσποτόπουλου, καθώς και η απάντηση σ’ αυτό της εγγονής τού Μεταξά Ιωάννας Φωκά-Μεταξά, εδώ:
http://ioannismetaxas.gr/O%20ELLINOITALIKOS%20POLEMOS%20kai%20o%20I%20METAXAS.pdf
Οκτώβριος 28, 2015 στις 2:09 μμ
ΣΑΘ
Η απάντηση της Φωκά-Μεταξά στον Δεσποτόπουλο, εμφανίζεται στις σελίδες 2 και 3 του pdf.
Οκτώβριος 28, 2015 στις 2:45 μμ
sodoma&gomora
…μιά απάντηση της εγγονής του Μεταξά Ιωάννας Φωκά-Μεταξά…
Το άρθρο του Ακαδημαικού και φιλοσόφου κυρίου Κ. Ι. Δεσποτόπουλου, στην Καθημερινή, την 28η Οκτωβρίου 2010, με τίτλο «Ο ελληνοϊταλικός Πόλεμος και ο Ιωάννης Μεταξάς», δημιούργησε εύλογες απορίες στο κοινό, ως προς τη στάση που τήρησε τελικά ο Ιωάννης Μεταξάς στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο. Η αποστολή του Γεωργίου Πεσμαζόγλου, «για να πετύχει σύναψη ανακωχής με κεκτημένα τη δόξα του ελληνικού στρατού και τα κατεχόμενα εδάφη της βορείου Ηπείρου» όπως αναφέρει ο κος Δεσποτόπουλος, βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση, με την πραγματικότητα και τις σημειώσεις του Ιωάννη Μεταξά στο Ημερολόγιο του, όπως και με τα απομνημονεύματα του Γεωργίου Πεσμαζόγλου.
«ΙΩΑΝΝΗ ΜΕΤΑΞΑ, Το Προσωπικό του Ημερολόγιο» τομ. 4ος σελ.545-555. ΙΚΑΡΟΣ 1960 – ΓΚΟΒΟΣΤΗΣ 2010. 20 Δεκεμβρίου, Παρασκευή- 54η ημέρα. (πολέμου1940) Ευτυχώς η επίσκεψις του Γερμανού (Πρεσβευτή) δεν είχε κακά αποτελέσματα. Στην αρχή – χθές- ενόμισα ότι θα επήρχετο ρήξις. Και ότι οι Γερμανοί θα μας επίεζαν με απειλάς. Ευτυχώς τίποτε από αυτά. Ήμουν έτοιμος για όλα….
30 Δεκεμβρίου, Δευτέρα – 64η ημέρα … «Τηλεγράφημα τελευταίον Ραγκαβή (ο Έλληνας Πρεσβευτής στο Βερολίνο .) Μας συμβουλεύει προσπέσωμεν εις Χίτλερ και ζητήσωμεν ειρήνην προ ς Ιταλίαν, δηλαδή να’ ατιμασθώμεν. Άλλως, λέγει, θα μας επιτεθή η Γερμανία. Είναι μωρός και κακοήθης». 4 Ιανουαρίου, Σάββατον- 69η ημέρα Τηλεγράφημα Λέγγερη Βερολίνον. (Συνταγματάρχης, Στρατιωτικός Ακόλουθος Πρεσβείας Βερολίνου) Συγκέντρωσις γερμανικού στρατού περιφέρειαν Αραδ-Σζεγκεδίν- Τούρνο Σεβερίνου. Αρχισε 12 μεραρχίες. Κατά Γιουγκοσλαυίας ; Δια να αφήσει διάβασιν προς Θεσσαλονίκην ; Ωστε εναντίον μας ; Τι άλλο δύναται να είναι; Και τότε εξηγούνται προειδοποιήσεις Γερμανών δια Ραγκαβή, τελευταίαι χθεσιναί δια Ανγκερερ προς Διάδοχον- και δια πατρός της προς Φρειδερίκην, να υποταχθώμεν εις Χίτλερ! – Καλλίτερα να πεθάνωμεν.
«Γ. ΠΕΣΜΑΖΟΓΛΟΥ, Το Χρονικόν της ζωής μου (1889-1979)», Αθήνα 1999, σελ. (210-221). Την πλήρη περιγραφή της αποστολής την οποία του είχε εμπιστευθεί ο Ιωάννης Μεταξάς, βρίσκουμε στα απομνημονεύματά του Γ. Πεσμαζόγλου. «Την πρωίαν της 2 8ης Δεκεμβρίου 1940 με εζήτησεν εσπευσμένως ο Πρωθυπουργός. Συνηντήθημεν εις το ξενοδοχείον «Μεγάλη Βρεταννία» όπου είχαν μεταφερθεί τα γραφεία της Κυβερνήσεως. Μου είπεν ότι είχεν αποφασίσει να μου αναθέσει αποστολήν η οποία θα συνίστατο εις το να του φέρω ωρισμένας πληροφορίας δια τους σκοπούς της Γιουγκοσλαυίας, επειδή συνεδεόμην στενώς με το ν Αντιβασιλέα της Πρίγκηπα Παύλον. Ήθελεν επίσης να καθυσηχάση τους Γερμανούς επί των προθέσεών μας. .
Αφού μου εξήγησε την πολιτικήν την οποίαν ήταν αποφασισμένος να τηρήση έναντι της Αγγλίας και της Γερμανίας, μου έδωσε τας οδηγίας τα οποίας παραθέτω εδώ εκ σημειώματος το οποίον συνέταξα αμέσως μετά την συνομιλίαν μας.
Τα συμφέροντά μας, κατόπιν μάλιστα της συμμαχίας Αγγλίας- Γαλλίας – Τουρκίας μας επέβαλλον να ταχθώμεν με το μέρος της Αγγλίας, με την οποίαν θα ετάσσετο οριστικώς και η Αμερική. Τούτο δε, όχι μόνο λόγω της γεωγραφικής μας θέσεως, αλλά και διότι ήτα βέβαιον ότι το πέρας του πολέμου θα απέβαινεν υπέρ της Αγγλίας»…
«… Διά τούτο ο Μεταξάς δεν ήθελε να δεχθεί την μεσολάβηση των Γερμανών προτού φτάσουν αι δυνάμεις μας εις την θάλασσαν, οπόθεν θα ηδυνάμεθα να κατοπτεύσωμεν εγκαίρως τας κινήσεις των Ιταλών….»…Κατά συνέπειαν η Ελλάς όφειλε να προασπίση την ανεξαρτησίαν της και την τιμήν της, αποκρούουσα οιανδήποτε εισβολήν ή εμφανή παραβίασιν της ουδετερότητος της, εν ουδεμία όμως περιπτώσει έπρεπε να προκαλέση την Γερμανίαν…. Αναχωρήσας εκ Βελιγραδίου μετ’ ολίγας ημέρας μετέβην εις Βέρνην. Κατά τας ομιλίας τας οποίας είχον εν τη Ελβετική πρωτευούση, εσχημάτισα την γνώμην ότι, εις το εξωτερικόν γενική ήτο η εντύπωσις ότι τελικώς θα κατίσχυε εις τον πόλεμον η Μεγάλη Βρεταννία…Ακόμη ότι ταχέως θα ευρισκόμεθα προ γερμανορωσσικής ρήξεως …Όσον αφεώρα εις τα Βαλκάνια, οι Γερμανοί θα επεθύμουν να εξασφαλίσουν την ουδετερότητά των. …Δια την ‘Ελλάδα, εάν καθίστατο δυνατή η διατήρησις της ειρήνης εις τα Βαλκάνια, θα ήσαν διατεθειμένοι να εξακολουθήσουν θεωρούντες την ελληνοιταλικήν σύρραξιν ως καθαρώς εντοπισμένον μεταξύ των δύο χωρών πολεμικόν γεγονός και θα προσεπάθουν να εύρουν την κατάλληλον ευκαιρίαν μεσολαβήσεως…Δεν κατώρθωσα να εξακριβώσω την στάσιν την οποίαν θα ετήρει η Γερμανία εάν η Ελλάς δεν εδέχετο την μεσολάβησιν της, διότι είχον λάβει ρητάς οδηγίας να αποφύγω οιανδήποτε συζήτησιν επί του θέματος. Ουδεμίαν, εν τούτοις αμφιβολία υπήρχεν ότι εν περιπτώσει αποβάσεως αγγλικών στρατευμάτων εις την ηπειρωτικήν ‘Ελλάδα, οι «Γερμανοί θα επεζήτουν να εκκαθαρίσουν αμέσως την κατάστασιν εις τα βαλκάνια….Εκ Βέρνης μετέβην εις Γενεύην, όπου επληροφορήθην ότι ο Μεταξάς απέθανε».
Εκ των ανωτέρω συμπεραίνουμε ότι οι πληροφορίες του ακαδημαϊκού κυρίου Δεσποτόπουλου δεν είναι ακριβείς, διαστρέφουν δε το όλο σκεπτικό που ανέλυσε ο Ιωάννης Μεταξάς στην Ανακοινώση προς τους Ιδιοκτήτας και Αρχισυντάκτας του αθηναικού τύπου εις το Γενικόν Στρατηγείον, την 30η Οκτωβρίου, στο οποίο φανερώνει όλη την διπλωματική και πολιτική σκέψη του, και την στρατηγική, που εφήρμοσε χωρίς δισταγμό και παλινδρομήσεις, καθ’ όλη την διάρκεια του πολέμου.
Πράγματι υπήρξε σώφρων ο Ι. Μεταξάς, με τις επιλογές του και όχι μόνο τον τελευταίο μήνα της ζωής του. Το συμφέρο ν της Ελλάδος ήταν πάντα στο βίο του ο γνώμονας των αποφάσεών του, ως επιτελικός, πολιτικός ή κυβερνήτης. Στη περίπτωση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το συμφέρον της Ελλάδας ήταν άρρηκτα δεμένο με τους Συμμάχους και φυσικά με την εξέλιξη του Ευρωπαϊκού Πολέμου.
Η διορατικότητά του Μεταξά και η στρατηγική του πείρα τον οδήγησαν σε σωστές αποφάσεις. Όπως εμφανίζεται σε ένα φύλλο της Καθημερινής την εποχή του πολέμου πάνω στην φωτογραφίαν του, έλεγε: «Θα νικήσωμεν αλλά για την Ελλάδα υπέρ την Νίκη η Δόξα».
Η προσάρτηση των Δωδεκανήσων την 28η Οκτωβρίου 1947, βάσει του Νόμου 518/ 3-9 Ιανουαρίου 1948, είναι το αποτέλεσμα της Νίκης της Δόξας και το αντίδωρο του αίματος των Ελλήνων Ηρώων.
Ιωάννα Φωκά – Μεταξά
Οκτώβριος 28, 2015 στις 3:16 μμ
Δύστροπη Πραγματικότητα
Διαβάζοντας τα απόσπασμα του Γ. Πεσμαζόγλου που παρατέθηκε παραπάνω εύκολα γίνεται αντιληπτό ότι η αποστολή του στην Ελβετία δεν συνιστούσε κάποια προσπάθεια εκ μέρους της Ελλάδας για ανακωχή διαμέσου μεσολάβησης της γερμανικής πλευράς αλλά προσπάθεια για την διερεύνηση προθέσεων της τελευταίας, κάτι σαφώς διαφορετικό από μία φιλειρηνική πρωτοβουλία. Οπότε είναι εύλογη η υπόθεση πως ο κ. Δεσποτόπουλος ίσως δεν θυμόταν τι ακριβώς είχε πει ο Γ. Πεσμαζόγλου σε εκείνη την δήλωσή του στην τηλεόραση – η οποία πρέπει να είχε γίνει πολλά χρόνια πριν από το συγκεκριμένο άρθρο του κ. Δεσποτόπουλου στην Καθημερινή (το 2010), αν λάβουμε υπόψη ότι ο Γ. Πεσμαζόγλου είχε πεθάνει το 1984.
Οκτώβριος 28, 2015 στις 3:47 μμ
sodoma&gomora
… αβλεψία!…είχα «παρκάρει» την απάντηση της Φωκά και την «ανέβασα» στο πόστ χωρίς να προσέξω το «λινκ» του ΣΑΘ…mille excuses!…
Οκτώβριος 28, 2015 στις 4:29 μμ
Πάνος
«… Διά τούτο ο Μεταξάς δεν ήθελε να δεχθεί την μεσολάβηση των Γερμανών προτού φτάσουν αι δυνάμεις μας εις την θάλασσαν, οπόθεν θα ηδυνάμεθα να κατοπτεύσωμεν εγκαίρως τας κινήσεις των Ιταλών….»…
Αυτό διαβάζεται και ως εξής: υπήρξε προβληματισμός για τη μεσολάβηση της Γερμανίας (ίσως και με Γερμανική πρωτοβουλία) αλλά ο Μεταξάς την ήθελε στο σωστό χρόνο: όταν θα είχε ολοκληρωθεί επιτυχώς η ελληνική αντεπίθεση.
Ωστόσο, έκτοτε μεσολάβησαν οι στρατιωτικές προετοιμασίες της Γερμανίας (βλ. ημερολόγιο Μεταξά, παραπάνω), καθώς και η διένεξη με τους Άγγλους σχετικά με την αποστολή μικρού (ανεπαρκούς) Αγγλικού εκστρατευτικού σώματος: τα δεδομένα είχαν αλλάξει άρδην.
Δε σημαίνει, φυσικά, ότι η αφήγηση Πεσμαζόγλου (μέσω Δεσποτόπουλου) είναι ακριβής. Αλλά, ας την έχουμε υπόψη. Με πρόσθετο δεδομένο ότι έγινε αρκετά χρόνια μετά τα γεγονότα (άρα δεν υπήρχε άμεση πίεση κατά τηε αποκάλυψης) και ο Πεσμαζόγλου δεν είχε κανένα λόγο να σκαρώνει παραμύθια.
ΥΓ. Τελικά εστάλη Αγγλικό εκστρατευτικό σώμα στην Ελλάδα, με τραγικά αποτελέσματα. Ο Μεταξάς επαληθεύτηκε σ’ αυτό το σημείο: ο μεν αριθμός δεν ήταν ευκαταφρόνητος, αλλά η δύναμη πυρός και η αεροπορική υποστήριξη του σώματος δεν ήταν αρκετές ώστε να αποτελέσουν πρόβλημα για τους επελαύνοντες Γερμανούς.
Οκτώβριος 28, 2015 στις 5:42 μμ
Αναγνώστης ο αθηναίος
Πάντως η …αίσθησή μου είναι ότι ακόμη και αν ο Μεταξάς το σκέφτηκε ή ακόμη και σχεδίασε (να το προτείνει) δεν υπήρχε καμία περίπτωση κάτι τέτοιο να προχωρήσει, ούτε από Γερμανούς, ούτε από τους Συμμάχους και δη τους Άγγλους.
Και επειδή δείχνει ότι ο Μεταξάς πολλά κακά είχε αλλά όχι και απώλεια αίσθησης της πραγματικότητας, θεωρώ δύσκολο να έπεσε σε τέτοια ιδεοληψία.
Βέβαια κανείς δεν μπορεί να ξέρει, καθότι πολλές φορές τα χαρακτηριστικά σε ένα ιστορικό πρόσωπο αποδίδονται μετά και με βάση τους απολογισμούς, οπότε τίποτα δεν αποκλείεται, αλλά μου μοιάζει δύσκολο
Οκτώβριος 28, 2015 στις 5:54 μμ
Πάνος
Θεωρητικά μιλώντας πάντα, ο Μεταξάς ήξερε τι ακριβώς θα σήμαινε μια διπλή (Ιταλική – Γερμανική) κατοχή στην Ελλάδα + οι Βούλγαροι. Ίσως ήταν από τους ελάχιστους παράγοντες της εποχής που είχε επίγνωση της πραγματικότητας. Ενδεχομένως θεωρούσε ότι έπρεπε να κάνει κάθε προσπάθεια για να αποτρέψει μια τέτοια εξέλιξη.
Από την άλλη, μετά την εκπληκτική ομολογία (του ιδίου) ότι ακολουθούσε πλέον την «πολιτική Βενιζέλου», δηλαδή την ταύτιση των ελληνικών συμφερόντων με τα Βρετανικά, είναι πράγματι πολύ δύσκολο να φανταστούμε το πλαίσιο μιας (υποτιθέμενης) κίνησης για ανακωχή, με μεσολάβηση των Γερμανών και ενώ οι Άγγλοι ήθελαν να αποστείλουν εκστρατευτικό σώμα στην Ελλάδα.
Οκτώβριος 28, 2015 στις 9:53 μμ
ΣΑΘ
Αυτά που γράφει ο Δεσποτόπουλος, δεν φαίνεται να απέχουν και πολύ από την ιστορική πραγματικότητα.
Είναι γνωστό ότι έναν περίπου μήνα μετά την ιταλική εισβολή, ο Χίτλερ διείδε ότι η ιταλική επιχείρηση θα απετύγχανε.
Γι’ αυτό και αναζήτησε στη συνέχεια τρόπους να επιτευχθεί ανακωχή στο αλβανικό μέτωπο με γερμανική μεσολάβηση, και να αποφευχθεί γερμανική στρατιωτική εμπλοκή στα Βαλκάνια.
Βολιδοσκοπήθηκε σχετικώς η Αθήνα. Ο Μεταξάς εξέταζε το ενδεχόμενο να δεχθεί την ανακωχή αυτήν, υπό την προϋπόθεση ότι η γραμμή ανακωχής στο μέτωπο θα έμενε σταθερή υπό γερμανική εγγύηση, ως το τέλος τού πολέμου.
Στις αρχές Δεκεμβρίου 1940, ο αρχηγός τών γερμανικών μυστικών υπηρεσιών ναύαρχος Φον Κανάρις, ευρισκόμενος στη Μαδρίτη, ζήτησε από τον εκεί πρεσβευτή τής Ουγγαρίας Αντόρκα, (στρατηγό και πρώην αρχηγό τών ουγγρικών μυστικών υπηρεσιών), να μεσολαβήσει στην ελληνική πλευρά για τη σύναψη ανακωχής.
Πράγματι ο Αντόρκα ήρθε σε επαφή με τον Έλληνα πρεσβευτή στη Μαδρίτη ναύαρχο Αργυρόπουλο. Το ποια από τα (ήδη κατεχόμενα από τον ελληνικό στρατό) εδάφη τής Βορείου Ηπείρου θα έμεναν τελικώς στην Ελλάδα, θα αφηνόταν να καθορισθεί μετά το τέλος του πολέμου.
Ο Αργυρόπουλος ειδοποίησε σχετικώς την Αθήνα, αλλά συγκεκριμένη απάντηση φαίνεται ότι δεν πήρε.
Για το ίδιο ζήτημα φαίνεται ότι έγιναν επαφές και μεταξύ τού υπουργού ασφαλείας του Μεταξά Μανιαδάκη, και του μορφωτικού ακολούθου τής γερμανικής πρεσβείας στην Αθήνα Μπαίρινγκερ, (ο οποίος μάλιστα φέρεται να ενεργούσε κατ’ εντολήν του Ρίμπεντροπ).
Κατά την ταπεινή μου γνώμη, η αποστολή Πεσμαζόγλου εντάσσεται πιθανότατα στην αγωνιώδη προσπάθεια του Μεταξά να χειριστεί με τον συμφορότερο για την Ελλάδα τρόπο την ως άνω γερμανική πρόταση για ανακωχή.
Δες ενδεικτικώς: Δ. Κούκουνας, «Ιστορία της Κατοχής», Λιβάνης 2013, σελ. 102-107.
Οκτώβριος 28, 2015 στις 11:18 μμ
Πάνος
ΣΑΘ,
αυτά τα είδα καθώς προ-ετοίμαζα το ποστ. Εκείνο που δεν είδα είναι η παραμικρή (έστω) τεκμηρίωση – γι’ αυτό και επέλεξα να τα αγνοήσω.
Υπάρχει κάτι «σταθερό» σ’ όλα αυτά;
Οκτώβριος 29, 2015 στις 1:22 πμ
ΣΑΘ
Τεκμηρίωση για ποιο πράγμα;
Αν εννοείτε, (και μάλλον δεν εννοείτε), ότι δεν τεκμηριώνεται από πουθενά ότι υπήρξε γερμανική πρωτοβουλία για ανακωχή στο αλβανικό μέτωπο, (με γερμανική πάντα μεσολάβηση), και τερματισμό του πολέμου, κάνετε λάθος.
Παρότι ο Μεταξάς απέρριψε τελικά την ιδέα, είναι βέβαιο ότι το ζήτημα αυτό αν δεν τον απασχόλησε σοβαρά, δεν τον άφησε και παντελώς αδιάφορον. Στο πλαίσιο αυτό των εκατέρωθεν διερευνήσεων και βολιδοσκοπήσεων εντάσσεται πιθανότατα και η «αποστολή Πεσμαζόγλου».
Αν εννοείτε ότι δεν υπάρχει αξιόπιστη τεκμηρίωση για τον ισχυρισμό τού Δεσποτόπουλου, (ότι ο Μεταξάς ανέθεσε στον Πεσμαζόγλου να μεταβεί στην Ελβετία και να προβεί εκεί στις δέουσες ενέργειες για σύναψη ανακωχής, επωφελέστατης για την Ελλάδα, ενέργειες που διεκόπησαν λόγω του θανάτου του Μεταξά), οι απόψεις μας δεν απέχουν και πολύ.
Οκτώβριος 29, 2015 στις 1:45 πμ
Πάνος
Είναι πολύ πιθανό ότι ΚΑΤΙ υπήρξε, μεταξύ της Ελληνικής και της Γερμανικής κυβέρνησης, τότε – σε επίπεδο βολιδοσκοπήσεων ή και κάτι παραπάνω. Το θέμα είναι ποιος αφηγείται την ιστορία και σε ποια προσωπική γνώση / εμπλοκή τη βασίζει. Με δεδομένο ότι έγγραφα (από κρατικά αρχεία) δεν υπάρχουν ή αν υπάρχουν δεν έχουν γίνει γνωστά.
Οκτώβριος 29, 2015 στις 1:49 πμ
Πάνος
Υπάρχει κι εκείνη η ιστορία του Παξινού (αν θυμάμαι σωστά το όνομα) που πέθανε αναπάντεχα στο Κάιρο, την ίδια βραδιά που είχε κάνει κάποιες «περίεργες» αναφορές στο θάνατο του Μεταξά… Αλλά μάλλον είναι κι αυτό ένας ακόμα συνωμοτικός θρύλος.
Οκτώβριος 29, 2015 στις 3:34 πμ
ΣΑΘ
Τη γερμανική προσπάθεια, (με ανεπίσημη μεν αλλά εργώδη και ουσιαστική εμπλοκή και του ίδιου του Μεταξά), για την επίτευξη ανακωχής στο αλβανικό μέτωπο (με γερμανική εννοείται μεσολάβηση), την δέχονται (συμπερασματικά) πλειάδα ολόκληρη ιστορικών συγγραφέων.
Αναφέρω ενδεικτικά τους όχι τυχαίους Ι. Κολιόπουλο, Θ. Παπακωνσταντίνου, Δ. Κούκουνα, Α. Βελλιάδη, Martin L. Van Creveld και πλήθος άλλων.
Ο πρώτος μάλιστα από αυτούς, γράφει ότι υπάρχουν ενδείξεις πως ο Μεταξάς σε κάποιο στάδιο επεζήτησε ο ίδιος τη γερμανική μεσολάβηση.
Γράφει ακόμα ότι σύμφωνα με μια πληροφορία της οποίας η βασιμότητα δεν μπορεί να ελεγχθεί, ο Πεσμαζόγλου στάλθηκε στο Βερολίνο (και όχι στην Ελβετία που λέει ο Δεσποτόπουλος), για να βολιδοσκοπήσει αν η Γερμανία ήταν διατεθειμένη να μεσολαβήσει για τον τερματισμό του πολέμου με την Ιταλία.
Όπως πολύ καλά ξέρετε, τεκμήρια δεν είναι μόνο τα έγγραφα.
Άποψή μου είναι ότι δεν υπήρξε απλώς «ΚΑΤΙ» που λέτε εσείς, αλλά ΚΑΤΙ σημαντικά παραπάνω.
Οκτώβριος 29, 2015 στις 7:21 πμ
Πάνος
ΣΑΘ,
καλημέρα! Αν είναι έτσι, δεν δημιουργούνται (θεωρητικά, πάντα) άλλα δεδομένα σχετικά με το θάνατο του Μεταξά;
Οκτώβριος 29, 2015 στις 4:21 μμ
Δύστροπη Πραγματικότητα
Ακόμα και αν δεχτούμε την θέση (κάτι που απέχει από το να είναι αποδεδειγμένο πέραν πάσης αμφιβολίας) ότι όντως υπήρξαν συζητήσεις για κάποια μεσολάβηση της Γερμανίας ώστε να λήξει ο πόλεμος της Ελλάδας με την Ιταλία (και έτσι να αποφευχθεί και η σύγκρουση κατόπιν με την Γερμανία), δημιουργούνται μερικά απόλυτα εύλογα, και ίσως και άκρως προκλητικά, ερωτήματα.
1) Εαν δεχτούμε, όπως κάποιοι ισχυρίζονται, ότι θα ήταν άκρως επωφελής μία συμφωνία μη-επίθεσης (εκ μέρους της Γερμνανίας) μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας, από ποιά βάση θα μπορούσε κάποιος να καταδικάσει την αντίστοιχη συμφωνία μεταξύ Γερμανίας και Σοβιετικής Ένωσης? Και οι σοβιετικοί με βάση ανάλογα κριτήρια υπέγραψαν την δική τους συμφωνία, την οφέλεια που θα προέκυπτε εαν επικρατούσε ειρήνη και δεν πολεμούσαν με τους γερμανούς. Οπότε από ποιά βάση θα τους καταδικάζει κανείς σε σχέση με το εν λόγω ζήτημα?
2) Η αποδοχή της θέσης ότι η Ελλάδα και η Γερμανία είχαν ξεκινήσει κάποιες μυστικές συζητήσεις γύρω από μία ανακωχή με την Ιταλία (με μεσολάβηση της Γερμανίας) και μη-επίθεση εκ μέρους της Γερμανίας και επιπλέον η απόδοχη της θέσης ότι μία τέτοια συμφωνία θα ήταν επωφελής για την Ελλάδα, συνεπάγεται και έμμεση παραδοχή της θέσης πως, εφόσον τελικά δεν επιτεύχθηκε αυτή η συμφωνία (που θα ήταν, υποτίθεται, επωφελής για την Ελλάδα), κάποιος άλλος παράγοντας απέτρεψε την επίτευξή της. Εαν υποθέσουμε πως αυτός οι παράγοντας είναι η Βρετανία τότε γεννάται ένα ερώτημα για τον βαθμό εξάρτησης του Μεταξά από τους βρετανούς, ή τον βασιλιά (εφόσον ο τελευταίος θεωρούνταν εκφραστής μίας αυστηρά φιλοβρετανικής γραμμής ως προς τον προσανατολισμό της εξωτερικής πολιτικής της χώρας). Σε αυτή βέβαια την περίπτωση, οι μομφές εναντίον οσων θεωρούν τον Μεταξά όργανο των βρετανών ή του βασιλιά είναι αβάσιμες γιατί απλούστατα, σύμφωνα πάντα με αυτή την θεώρηση, ο Μεταξάς όντως ήταν όργανο κάποιου (και για τους όποιους λόγους), είτε των βρετανών είτε του βασιλιά.
3) Εαν υποθέσουμε ότι όντως έχουν βάση οι εικασίες για κάποιες προσπάθειες για συμφωνία ανακωχής με τους ιταλούς με μεσολάβηση των γερμανών, και μη-επίθεσης από τους τελευταίους, και αν τελικά όντως υπογράφονταν μία τέτοια συμφωνία, τι θα συνέβαινε εαν με το τέλος του πολέμου το φασιστικό στρατόπεδο θα ήταν και πάλι ηττημένο? Θα συνέχιζε να είναι επωφελής η έμμεση υποστήριξη ή έστω η ευμενής ουδετερότητα, που θα είχε δείξει η Ελλάδα στο φασιστικό στρατόπεδο? Κατά πολύ μεγάλη πιθανότητα η απάντηση είναι όχι. Αρα κάτι που θα έμοιαζε επωφελές στην αρχή του πολέμου θα είχε καταστεί κατά πάσα πιθανότητα εξαιρετικά επιζήμιο μετά το τέλος του. Η συμφωνία όμως θα είχε ίσως κάποιες πιθανότητες να παραμείνει επωφελής μόνο εφόσον επικρατούσε το φασιστικό στρατόπεδο.
Οπότε ερχόμαστε στο 4 ερώτημα.
4) Η υπογραφή μίας τέτοιας συμφωνίας εκ μέρους μας αν μη τι άλλο θα συνέβαλλε στο να καταστεί δυσχερέστερη και αρα λιγότερο πιθανή η νίκη επι του φασιστικού στρατοπέδου, και επιπλέον θα είχε κάποιες πιθανότητες να παραμείνει επωφελής μόνο αν επικρατούσε το φασιστικό στρατόπεδο. Αν όμως έχαναν οι σύμμαχοι και επικρατούσε το φασιστικό στρατόπεδο θα ήταν καλύτερα μετά τα πράγματα για μία μικρή χώρα όπως η Ελλάδα? Θα είχαμε κάποιο όφελος – τόσο σε συλλογικό επίπεδο οσο και ο καθένας ατομικα – από την κατάσταση ολοκληρωτικής καταπάτησης της ατομικής ελευθερίας, καταστροφής του κράτους δικαίου, και ανοχής πρός την βαρβαρότητα που θα επέβαλλαν κατόπιν παντού οι φασιστικές δυνάμεις? Θα μπορούσε να αισθάνεται ασφαλής σε ένα τέτοιο διεθνές περιβάλλον η οποιαδήποτε ελληνική πολιτική ηγεσία? Θα μπορούσαν να αισθάνονται ασφαλείς οι πολίτες της χώρας? Θα γίνονταν η ζωή – όχι μόνο των ελλήνων αλλά και όπου αλλού θα είχαν επικρατήσει οι φασίστες – πιο ευτυχισμένη, πιο ενδιαφέρουσα, πιο ανθρώπινη?
Δύσκολα ερωτήματα στα οποία κάποιες από τις δυνατές απαντήσεις δεν θα δοθούν ποτέ, και ευτυχώς (π.χ. η επικράτηση του φασιστικού στρατοπέδου στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο). Ακόμα όμως και αυτές οι υποθετικές απαντήσεις, που θα δοθούν ποτέ (γιατί ήρθαν έτσι τα πράγματα και έχουν δοθεί κάποιες άλλες), έχουν μεγάλη αξία γιατί επικεντρώνουν την προσοχή σε πτυχές της πραγματικότητας που τείνουμε πλέον να θεωρούμε ως αμετακίνητες, ως δεδομένες, οι οποίες όμως πτυχές μόνο δεδομένες και αμετακίνητες δεν ήταν κάποτε. Οπότε τα υποθετικά αυτά ερωτήματα και οι απαντήσεις σε αυτά είναι απολύτως αναγκαία εαν θέλουμε να αποκτήσουμε μία πληρέστερη και σε βάθος κατανόηση της ιστορικής πραγματικότητας.
Οκτώβριος 29, 2015 στις 5:02 μμ
Πάνος
Μια παρατήρηση στο 1. Οι Γερμανοί και οι Σοβιετικοί δεν υπόγραψαν απλώς μια συνθήκη ειρήνης, αλλά μοίρασαν (μεταξύ τους) τις ενδιάμεσες χώρες.
Οκτώβριος 29, 2015 στις 5:07 μμ
Δύστροπη Πραγματικότητα
» Οι Γερμανοί και οι Σοβιετικοί δεν υπόγραψαν απλώς μια συνθήκη ειρήνης, αλλά μοίρασαν (μεταξύ τους) τις ενδιάμεσες χώρες.»
Σωστή η διευκρίνηση αλλά δεν αλλάζει σε κάτι την ουσία του ερωτήματος.
Επιπλέον, αν είχε λάβει χώρα αυτή η συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας ενδεχομένως να κρατούσε και η Ελλάδα κάποια από τα εδάφη της Αλβανίας (νομίζω πως και εδω κάποιος ηδη το ανέφερε αυτό σαν πιθανό ενδεχόμενο μίας τέτοιας συμφωνίας)
Οκτώβριος 29, 2015 στις 6:14 μμ
δεξιος
Δεν θεωρώ ότι υπήρχαν μεγάλες πιθανότητες να υπογραφόταν χωριστή ειρήνη.Εάν όμως συνέβαινε οι συνέπειες θα ήσαν οι εξής
1. Δεν θα υπήρχε ουσιώδης αλλαγή στην πορεία του παγκοσμίου πολέμου.
Ο Χίτλερ είχε αποφασίσει την επίθεση κατά της ΕΣΣΔ και η Ιαπωνία και η Αμερική οδηγούνταν σε ρήξη.Άρα δεν θα άλλαζε τίποτα.
2. Δεν θα έχανε η Ελλάδα εδάφη γιατί πολύ απλά δεν υπήρχε άλλη συνοριακή χώρα που συμμετείχε στον πόλεμο υπέρ των Συμμάχων τη στιγμή εκείνη και το πιθανότερο είναι όλα τα Βαλκάνια να έμεναν εκτός πολέμου.
Όμως είναι πιθανόν ορισμένα νησιά των Δωδεκανήσων που οπωσδήποτε θα έπαυαν να είναι ιταλική αποικία να δίνονταν στην Τουρκία.
3. Η αποτροπή της κατοχής θα σήμαινε και αποτροπή του εμφυλίου πολέμου.Με το τέλος του πολέμου το καθεστώς θα επεδίωκε τη συμπερίληψή του στο ΝΑΤΟ και θα γινόταν δεκτό όπως έγινε και η Τουρκία με την Πορτογαλία.Στην Τουρκία επεβλήθη η κατάργηση του μονοκομματισμού του Κεμάλ για να γίνει δεκτή.Κατά πάσα πιθανότητα και εδώ θα υπήρχε μετά τον πόλεμο εκδημοκρατισμός του συστήματος.
Οκτώβριος 29, 2015 στις 6:48 μμ
Δύστροπη Πραγματικότητα
Ενδεχομένως δεξιέ να είναι έτσι όπως τα λες, μπορεί όμως και όχι – ειδικά αμα ο πόλεμος δεν έληγε υπερ των συμμάχων τότε τίποτα από οσα λες δεν θα πραγματοποιούνταν, ευτυχώς όμως αυτό το σενάριο δεν πραγματοποιήθηκε και ήταν τελικά οι σύμμαχοι οι νικητές.
Όπως και να ‘χει όλες αυτές οι εναλλακτικές προοπτικές ως προς το τι θα μπορούσε να έχει συμβεί είναι χρήσιμες ακριβώς γιατί φωτίζουν καλύτερα διάφορες λιγότερο ορατές πτυχές της ιστορικής πραγματικότητας, είναι κατά κάποιον σαν καθρέφτες που μας επιτρέπουν να δούμε από μία εναλλακτική προοπτική αυτό που τελικά συνέβη και γενικότερα το υπάρχον.
Οκτώβριος 29, 2015 στις 6:55 μμ
Πάνος
δεξιέ,
ακόμα κι αν υπογραφόταν τότε μια ανακωχή με την Ιταλία θα την τίναζαν στον αέρα οι εξελίξεις του πολέμου, ο οποίος επεκτεινόταν γοργά στην Αφρική – και σε όλη τη Μεσόγειο. Επιπλέον, θεωρώ απολύτως αδύνατον να δεχόταν ο Μουσολίνι μια τέτοια ανακωχή. Ο ολοκληρωτικός Β’ΠΠ είχε τη δική του, αμείλικτη λογική. Από την οποία κατάφεραν να ξεφύγουν ελάχιστες περιφερειακές γεωγραφικά χώρες (Ισπανία, Πορτογαλία, Τουρκία) και… η Ελβετία.
Οκτώβριος 29, 2015 στις 6:56 μμ
Δύστροπη Πραγματικότητα
Kαι η Σουηδία επίσης.
Οκτώβριος 29, 2015 στις 6:59 μμ
ΣΑΘ
@ Πάνος
«Αν είναι έτσι, δεν δημιουργούνται (θεωρητικά, πάντα) άλλα δεδομένα σχετικά με το θάνατο του Μεταξά;»
Απολύτως!
Ο Μεταξάς, πριν ακόμα απαντήσει (αρνητικά) στις ως άνω γερμανικές πρωτοβουλίες για την επίτευξη ανακωχής στο αλβανικό μέτωπο με γερμανική πάντοτε μεσολάβηση, είχε διαβεβαιώσει επισήμως την Αγγλία ότι τα συμφέροντα της Ελλάδας δεν επέτρεπαν επ’ ουδενί να πάρει (η Ελλάδα)θέση εναντίον τής Αγγλίας (αμέσως ή εμμέσως).
Παρά τις διαβεβαιώσεις αυτές, (οι οποίες επανελήφθησαν ρητώς λίγο αργότερα), οι Άγγλοι εξακολουθούσαν να ανησυχούν και να πιέζουν.
Τυχόν τερματισμός τού Ελληνο-Ιταλικού πολέμου και υπογραφή χωριστής ειρήνης μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας, καθώς και τυχόν επάνοδος της Ελλάδας στην ουδετερότητα, θα ανάγκαζε την Αγγλία να εγκαταλείψει την (πολυτιμότατη εκείνη την ώρα) Κρήτη και τις αεροπορικές βάσεις της στην ηπειρωτική Ελλάδα!
Πέραν αυτού, αξιολογότατες ιταλικές δυνάμεις θα αποδεσμεύονταν από το αλβανικό μέτωπο και θα ρίχνονταν σε άλλα μέτωπα εναντίον των Άγγλων… Για να αποκλεισθεί παντελώς το ενδεχόμενο μιας ελληνικής ουδετερότητας, οι Άγγλοι πίεζαν αφόρητα τον Μεταξά να δεχτεί εγκατάσταση δυνάμεών τους στη βόρεια Ελλάδα (Θεσσαλονίκη) έτσι ώστε να προκληθεί γερμανική επίθεση εναντίον της Ελλάδας.
Το θέμα είναι αχανές.
Οκτώβριος 29, 2015 στις 7:03 μμ
Δύστροπη Πραγματικότητα
Κάτι ακόμα για Ισπανία και Πορτογαλία. Ναι μεν δεν ενεπλάκησαν στον πόλεμο αλλά παρόλα αυτά πήραν, ατύπως, θέση υπερ των αντιμαχομένων – η μεν Ισπανία υπερ του φασιστικού στρατοπέδου (έστειλαν και μία ταξιαρχία πρός ενίσχυση των γερμανών στην Σοβιετική Ένωση, την Μπλε ταξιάρχία) ενω η Πορτογαλία, παραδόξως, υπερ των συμμάχων.
ΥΓ. Για την στάση της Τουρκίας έχουν ακουστεί διάφορα, π.χ. ότι ενω παρίστανε ότι ήταν ουδέτερη, παρόλα αυτά, σε ένα άτυπο επίπεδο, παρείχε κάποια βοήθεια στις δυνάμεις του Άξονα.
Οκτώβριος 29, 2015 στις 7:12 μμ
Πάνος
Γιάννη,
χρήσιμες διευκρινήσεις. Η Τουρκία είχε πυκνές επαφές και με τους Άγγλους, οι οποίοι ήλπιζαν πάντα στην άμεση εμπλοκή της. Σημειωτέον ότι (με βάση όσα έχω διαβάσει) η Τουρκία τότε ήταν από στρατιωτική και οικονομική άποψη εξαιρετικά αδύναμη.
*
ΣΑΘ,
οι «διευκολύνσεις» στους Άγγλους ήταν μια από τις βασικές Ιταλικές αιτιάσεις που περιέχονταν στο τελεσίγραφο της 28ης Οκτωβρίου – αν δεν κάνω λάθος. Ήταν ακριβώς η έμπρακτη μεταστροφή του Μεταξά «εις την πολιτικήν Βενιζέλου»: μια από τις ειρωνείες της Ιστορίας, αφού αυτή την πολιτική την υπεράσπιζε και την εγγυόταν ο μεγάλος αντίπαλος του βενιζελισμού, το Παλάτι!
Οκτώβριος 31, 2015 στις 1:43 πμ
ΣΑΘ
Όχι, δεν κάνετε λάθος.
Ναι, πρόκειται για μια σχεδόν απίστευτη ειρωνεία της ιστορίας.
Ο Μεταξάς δεν θα μπορούσε να «διαλέξει» ευτυχέστερη ώρα για να πεθάνει. Η Ελλάδα, με τον ίδιον στο τιμόνι, ζούσε έναν «θρίαμβο».
Ο Μ πρόλαβε να «φύγει» πριν πέσει το σκοτάδι της Κατοχής και του Εμφυλίου.
Και τον θρήνησαν, τότε, σχεδόν όλοι οι Έλληνες, (όπως άλλωστε παραδέχεται και ο εθνικός μας Μίκης Θ.), ξεχνώντας και συγχωρώντας του τα παλιά αμαρτήματα.
Ιουνίου 28, 2016 στις 10:26 πμ
Ο θάνατος του Μεταξά – Σημειώσεις για τον Εμφύλιο
[…] Πηγή: Ο θάνατος του Μεταξά | Η καλύβα ψηλά στο βουνό […]