You are currently browsing the category archive for the ‘Θεωρητικούρες’ category.
Πολλές σκέψεις, καταφάσεις και αντιρρήσεις δημιουργεί η ανάγνωση αυτού του εξαιρετικά ενδιαφέροντος κειμένου…
του Γιώργου Μητραλιά
Γνήσιο τέκνο της εποχής μας και του καπιταλιστικού «μοντερνισμού» της, το Άουσβιτς και η βιομηχανική-γραφειοκρατική του μηχανή μαζικής εξόντωσης ανθρώπινων όντων μας εγκαλεί σ’αυτό το μεταίχμιο δύο αιώνων τουλάχιστον για τρεις βασικούς λόγους: α) επειδή δεν παραπέμπει σε μια δήθεν επιστροφή σε κάποιες αρχέγονες βαρβαρότητες, β) επειδή συνιστά βαθιά τομή στον πολιτισμό και στον τρόπο θεώρησης της ιδέας της προόδου, και γ) επειδή τα διδάγματά του είναι τώρα -και εφεξής- περισσότερο χρήσιμα και επίκαιρα από ό,τι πριν από 55 χρόνια. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
.. με ενα πολυσέλιδο μανιφέστο, μας εξηγεί καταλεπτώς γιατί η χώρα έφτασε σ’αυτό το χάλι (κατα την περίοδο που ο ίδιος κυβερνούσε), και μας δείχνει τον δρόμο για να οδηγηθούμε σε νέες δόξες.
Δώσαμε, Δώσαμε!!
Ένα κείμενο που διαδόθηκε στο διαδίκτυο και αποδόθηκε αρχικά στον Noam Chomsky. Αποδείχθηκε εκ των υστέρων ότι δεν είναι δικό του αφού και ο ίδιος το διέψευσε. Θα μου πείτε γιατί τότε να το προβάλω; Μα γιατί δεν γνώριζα ότι πρόκειται για hoax. Ζητώ συγγνώμη, και ευχαριστώ όσους έδωσαν την πληροφορία.
1. Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΑΠΟΣΠΑΣΗΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ
Το θεμελιώδες στοιχείο του κοινωνικού ελέγχου είναι η στρατηγική της απόσπασης της προσοχής που έγκειται στην εκτροπή της προσοχής του κοινού από τα σημαντικά προβλήματα και τις αποφασισμένες από τις οικονομικές και πολιτικές ελίτ αλλαγές μέσω της τεχνικής του κατακλυσμού συνεχόμενων αντιπερισπασμών και ασήμαντων πληροφοριών. Η στρατηγική της απόσπασης της προσοχής είναι επίσης απαραίτητη για να μην επιτρέψει στο κοινό να ενδιαφερθεί για απαραίτητες γνώσεις στους τομείς της επιστήμης, της οικονομίας, της ψυχολογίας, της νευροβιολογίας και της κυβερνητικής. «Διατηρήστε την προσοχή του κοινού αποσπασμένη, μακριά από τα αληθινά κοινωνικά προβλήματα, αιχμάλωτη θεμάτων που δεν έχουν καμία σημασία. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
Είναι ίσως ειρωνεία της Ιστορίας, αλλά κάποια πράγματα που είπε ο Αλέξης Τσίπρας στην πρόσφατη επίσκεψή του στο Άγιον Όρος για τη σχέση μοναχισμού και αριστεράς τα έλεγε, ίδια κι όμοια, ο Κώστας Ζουράρις στα 2005! Αν αμφιβάλλετε δε έχετε παρά να διαβάσετε το ποστ που ακολουθεί 😉
Το κείμενο που ακολουθεί, με κάποιες συντομεύσεις, το είχα στείλει στην Ελευθεροτυπία, το Σεπτέμβρη του 2005, προσπαθώντας να απαντήσω στις απόψεις που διατυπώνονταν, για τη σχέση Αριστεράς και Ορθοδοξίας: Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
Εικόνα του Μελχισεδέκ σε ναό, στη Σιάτιστα.
Στις Πράξεις των Αποστόλων συναντάμε δύο πολύ χαρακτηριστικά και διαφωτιστικά αποσπάσματα, για το πώς αντιλαμβανόταν ο Παύλος την πίστη του στον Γιαχβέ. Μιλώντας στους Αθηναίους, λέγει[1]: Τους μεν χρόνους της αγνοίας υπεριδών ο Θεός τανύν παραγγέλλει τοις ανθρώποις πάσι πανταχού μετανοείν διότι έστησεν ημέραν εν ή μέλλει κρίνειν την οικουμένην εν δικαιοσύνη, εν ανδρί ώ ώρισε, πίστιν παρασχών πάσιν αναστήσας αυτόν εκ νεκρών. Ο Ιησούς δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένας άντρας τον οποίο όρισε ο Θεός… Επίσης, σε μια από τις απολογίες του, όταν είχε συλληφθεί στα Ιεροσόλυμα, λέγει[2]: Ομολογώ δε τούτο σοι, ότι κατά την οδόν ήν λέγουσιν αίρεσιν ούτω λατρεύω τω πατρώω Θεώ, πιστεύων πάσι τοις κατά τον νόμον και τοις εν τοις προφήταις γεγραμμένοις, ελπίδα έχων εις τον Θεόν ήν και αυτοί ούτοι προσδέχονται, ανάστασιν μέλλειν έσεσθαι νεκρών, δικαίων τε και αδίκων. Η ομολογία πίστης του Παύλου προς τον Γιαχβέ –και μάλιστα προς το τέλος του βίου του, μετά από ένα εκπληκτικό έργο για τη διάδοση της νέας πίστης – βάζει τα πράγματα στη θέση τους: Ο Παύλος ουδέποτε, ούτε κατά διάνοιαν, θεώρησε ότι ο Ιησούς είναι μέλος της Αγίας Τριάδος, Θεός ο ίδιος, ισότιμος με τον Πατέρα – Γιαχβέ. Η ισχυρή εβραϊκή θρησκευτική του παιδεία καθιστούσε κάτι τέτοιο αδιανόητο. Ο Παύλος, ως γνήσιος Εβραίος και Φαρισαίος, ουδέποτε προσεύχεται προς τον Ιησού Χριστό, αλλά πάντοτε προς τον Θεό. Ουδέποτε λέγει Χριστός, ο Θεός ημών. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
(Όπως το έφερε το μέηλ)
[ Μάρτιος 2006]
Η επαναστατική δύναμη της Οικολογίας[1]
Μια συνέντευξη με τον Κορνήλιο Καστοριάδη (1993)
[Η συνέντευξη αυτή δόθηκε το 1993 στο γαλλικό περιοδικό «Πράσινος Πλανήτης» και από μας
βρέθηκε στον τόμο «The Rising Tide of Insignificancy» του Κορνήλιου Καστοριάδη που
δημοσιεύεται στη σελίδα http://www.notbored.org . Μεταφράστηκε από τα αγγλικά από το «Terminal 119
– για την κοινωνική και ατομική αυτονομία» στα τέλη Μαρτίου του 2006 (www.terminal119.gr ).
Όλες οι υποσημειώσεις ανήκουν στον ανώνυμο μεταφραστή που απέδωσε το κείμενο στα αγγλικά
και μεταφράζονται αυτούσιες. Η πρώτη εμφάνισή της συνέντευξης στα ελληνικά, με τίτλο «Η
παγκόσμια ανισορροπία και η επαναστατική δύναμη της οικολογίας», έγινε το 1993 από τον Κ.
Σπαντιδάκη για το «Κοινωνία και Φύση» (Σεπτέμβριος-Δεκέμβριος)]
Pascale Egre : Τι είναι για σας η Οικολογία;
Κορνήλιος Καστοριάδης: Η οικολογία αποτελεί την κατανόηση του βασικού γεγονότος
ότι η κοινωνική ζωή δεν μπορεί να μη λαμβάνει υπόψη με ένα κεντρικό τρόπο το
περιβάλλον μέσα στο οποίο ξεδιπλώνεται αυτή η κοινωνική ζωή. Όλως περιέργως, αυτή Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
της Ελεάννας Ιωαννίδου
Πηγή: http://www.pressinaction.gr/politiki/item/206-kratos-kai-politiki-bia
Μιλούσαν κάποτε για μια θεά του Κάτω Κόσμου, την Στύγα. Μάνα με τέσσερα παιδιά, δυναμική και ολέθρια, άγρια και σκληρή. Κανείς δεν ήθελε να τα βάλει μαζί της. Στις Τιτανομαχίες πήγε στον Όλυμπο και βρήκε τον Δία, για να ταχθεί στο πλευρό του. Η ύπαρξη και η δύναμή της ιδανικός σύμμαχος και καταλύτης στην μάχη του για την κατάκτηση της εξουσίας. Το αντάλλαγμα που του ζήτησε για την υποστήριξή της, να τοποθετήσει ο Δίας τα δυο απ’ τα παιδιά της, την Βία και το Κράτος, ως φρουρά του ανακτόρου του. Ο Δίας το είπε και το έκανε: αυτό ήταν το πρώτο ρουσφέτι της Κοσμογονίας. Δεν του βγήκε καθόλου σε κακό. Με τα αχώριστα αδέρφια στις βρώμικες δουλειές, όπως τότε όπου, ενώ η Βία έδενε τον Προμηθέα στα δεσμά του, το Κράτος του ανήγγειλε την ποινή του, κατάφερε να παρατείνει την κυριαρχία του στον κόσμο. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
Αυτές τις μέρες , εν όψει των Πανελληνίων Εξετάσεων , διεξάγονται οι επαναληπτικές εξετάσεις του ΟΕΦΕ , αυτό που στη κοινή καθομιλουμένη ορίζεται ως «προσομείωση». Δείτε παρακάτω γιατί τρελλαίνομαι …
ΜΙΑ ΔΙΟΧΕΤΕΥΣΗ ΤΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΟ ΓΙΓΝΕΣΘΑΙ
( Από σχόλιο μου στο νήμα : Οπως ΣΤΡΟΣαμε! « Η καλύβα ψηλά στο βουνό )
Αφού θυμίσω πρώτα ότι και πριν από τις 25 Μαρτίου και μετά την ημέρα όπου το “περίστροφο” τέθηκε στο τραπέζι , όπως και σε όλη τη διάρκεια μέχρι και τη κυριακάτικη τηλεδιάσκεψη και την οριστικοποίηση ορισμένων πτυχών ( όπως αν το περίστροφο θα είναι Colt ή Wembley ) όπου το βραχυπρόθεσμο ζητούμενο ήταν να μπεί τελικά η σφαίρα στο ( άδειο μέχρι σήμερα ) όπλο…
Μια ψύχραιμη και εκ των υστέρων αποτίμηση των γεγονότων της περασμένης εβδομάδας , όπως αυτά διαδραματίσθηκαν στις Βρυξέλλες , θα ήταν σκόπιμο να επιχειρηθεί τώρα και μάλιστα μετά τη χθεσινή προσφυγή μας στις «αγορές».
Οι σκέψεις που θα εκθέσω παρακάτω πλανώνται στη κεφάλα μου εδώ και αρκετό καιρό , ίσως από την έναρξη της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης το 2008 και μερικές από αυτές έχουν παρουσιαστεί μερικώς σε σχόλια και παρεμβάσεις μου στο φιλόξενο χώρο της Καλύβας.
Του Ζίγκμουντ Μπάουμαν
Πηγή: http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=129283
Οπως το πρόσφατο χρηματοπιστωτικό τσουνάμι κατέδειξε πέρα από κάθε εύλογη αμφιβολία σε εκατομμύρια πρόσωπα, τα οποία οδηγήθηκαν να πιστέψουν στις χρηματοπιστωτικές αγορές και στις τραπεζικές πρακτικές ως έγκυρες μεθόδους για να επιλύουν με επιτυχία τα προβλήματά τους, ο καπιταλισμός στην καλύτερη των υποθέσεων δημιουργεί προβλήματα, δεν τα επιλύει.
Και αυτό για έναν απλό λόγο: ο καπιταλισμός, όπως και το θεώρημα της μη πληρότητας των συστημάτων των φυσικών αριθμών του Κουρτ Γκέντελ, δεν μπορεί να είναι ταυτόχρονα συνεπής και πλήρης. Αν είναι συνεπής με τις ίδιες του τις αρχές, εμφανίζονται προβλήματα με τα οποία αυτός δεν μπορεί να ασχοληθεί. Αρκεί να σκεφτούμε ότι τα στεγαστικά δάνεια, που διαφημίστηκαν σαν ένα εργαλείο για να αντιμετωπιστούν οι δυσκολίες όσων δεν είχαν κατοικία, στην πραγματικότητα πολλαπλασίασαν τον αριθμό εκείνων που ξαναβρέθηκαν χωρίς κατοικία. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
Από το ραπόρτο: http://www.raporto.gr/?p=922
«Έφυγε» τα ξημερώματα της Πέμπτης 4/2/2010, σε ηλικία 86 ετών, ο Κώστας Αξελός. Ο μεγάλος Έλληνας στοχαστής, που δεν δίστασε να έρθει σε αντιπαράθεση με τον Ζαν Πολ Σατρ, άφησε την τελευταία του πνοή στο Παρίσι, όπου ζούσε από το 1945.
Αναδημοσιεύουμε εδώ μια από τις τελευταίες του συνεντέυξεις που είχε δημοσιευτεί στο περιοδικό “Κ”
Ένας γοητευτικός έφηβος ογδόντα πέντε ετών, με μυαλό σπινθηροβόλο. Φωνή και προφορά, υποβλητικές. Η ανθρώπινη ζεστασιά διάχυτη. Το γέλιο αβίαστο. Μοναδική οξύνοια δεμένη με παιδική τρυφερότητα. Και όσο σου μιλάει, νιώθεις από τους τυχερούς εκείνους, που δέχτηκαν τα υψηλά ερεθίσματα «πετάγματος της σκέψης» από έναν από τους σημαντικότερους στοχαστές του αιώνα μας. Τον συνάντησα στη Θεσσαλονίκη, όπου η εκεί Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ τον αναγόρευσε πρόσφατα επίτιμο διδάκτορα. Ο λόγος του τελευταίου μεγάλου Ελληνα στοχαστή σε συνεπαίρνει, σε βοηθάει να ανελιχθείς σε άλλες σφαίρες, σε γεμίζει χαρά. Aντε μετά να προσγειωθείς και να κάνεις αυτήν τη σπάνιας ποιητικότητας συζήτηση… συνέντευξη. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
Ο χρόνος για τους Μετα-έλληνες
Του Χρήστου Γιανναρά
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_03/01/2010_385503
Τον εναργέστερο ορισμό του χρόνου τον έδωσε ο μύθος: Χρόνος είναι ο Κρόνος, ένας θεός που γεννάει παιδιά και τα τρώει. Η εικόνα αναπαράγει τη χρονική διαδοχή σαν πραγματικότητα προσωποποιημένη: Κάποιος «θεός» μεταβάλλει αδιάκοπα το παρόν σε παρελθόν, την ύπαρξη σε ανυπαρξία.
Η κριτική σκέψη, που πρωτογέννησαν στην ανθρώπινη Ιστορία οι κάποτε Ελληνες, απροσωποποίησε τον γεννήτορα: Τον χρόνο τον γεννάει η μεταβολή, δηλαδή η αέναη στο σύμπαν κίνηση. Ταυτίζεται ο χρόνος με την ουράνια σφαίρα στην κίνησή της, τα ουράνια σώματα είναι «όργανα χρόνου», μέτρα για να μετράμε τον χρόνο. Σε άμεση συνάρτση με Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
Του Ουμπέρτο Έκο
Πρόσφατα ξεκίνησε στην Ιταλία μια συζήτηση με μειωτικούς όρους, όπως «κουλτουριάρης» (culturame) και «σκουπίδι της διανόησης», ο οποίοι χρησιμοποιούνται πάλι ύστερα από δεκαετίες. Πολιτικοί σε πολλές κυβερνήσεις επιστρατεύουν αυτούς τους όρους για να μειώσουν τους διανοουμένους της αντιπολίτευσης.
Οπως θυμάμαι, ο όρος «κουλτουριάρης» εισήχθη από τον Μάριο Σέλμπα, τον ιταλό υπουργό Εσωτερικών στα τέλη της δεκαετίας του ΄40, άνδρα πιστό μόνο στη λογική του ροπάλου.
Ο Σπύρος Αγκνιου, ο αντιπρόεδρος του Ρίτσαρντ Νίξον, αναφερόταν σε «ξεπεσμένους υπερόπτες», φέρνοντας στο μυαλό τις παλιές, εβδομαδιαίες εφημερίδες επί φασισμού, οι οποίες γελοιοποιούσαν τους συγγραφείς ή τους Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
Εν μέσω προεκλογικής περιόδου, προβληματίζομαι να βρω κάποιο πραγματικά ενδιαφέρον θέμα. Ενδιαφέρον καταρχήν για μένα – και στη συνέχεια για τους φίλους που περνάνε από την καλύβα. Στις περιπτώσεις αυτές, όταν η επικαιρότητα δεν μας δίνει ενδιαφέροντα ερεθίσματα, πάμε πίσω στα κλασσικά θέματα του …ρεπερτορίου μας. Ένα από αυτά, ίσως από εκείνα που έχουν συζητηθεί ελάχιστα ή καθόλου στην καλύβα, είναι η πολυπολιτισμικότητα (άσχημη λέξη, δεν έχουμε εναλλακτική;) των πληθυσμών που συναποτελούν τους σύγχρονους Έλληνες. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
1.
Αειφόρος ανάπτυξη δεν είναι τίποτα διαφορετικό από μια ανάπτυξη που σέβεται το περιβάλλον και τα οικοσυστήματα: οικονομική ευημερία + ποιότητα ζωής. Το ερώτημα που τίθεται είναι: υπάρχει ή μπορεί να υπάρξει μια τέτοια ανάπτυξη, που να ισορροπεί με το περιβάλλον ή πρόκειται για μια ακόμα άσκηση στο χώρο του φαντασιακού;
2.
Το υπόδειγμα που κυριαρχεί, αμφισβητούμενο πλέον, είναι να συνεχιστεί η ανάπτυξη όπως είναι σήμερα, στο διηνεκές. Με κάποιες μαγικές προσθήκες, που, υποτίθεται, θα το επιτρέψουν: βιοτεχνολογία, μεταλλαγμένη γεωργία, βιομηχανία διαχείρισης των απορριμμάτων κλπ. Ο όρος «πράσινη ανάπτυξη», αν και πολιτικά νεφελώδης, Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
Το έφερε το μέηλ και το βρήκα πολύ ενδιαφέρον. Έχει δημοσιευτεί στο ART και ΘΕΑΜΑΤΑ, στις 8/4/2001. Η ανάγνωση ενδείκνυται μόνο για σκληροπυρηνικούς επισκέπτες – οι άλλοι ας το αφήσουν για το χειμώνα.
Από τον ΘΑΝΑΣΗ ΓΙΑΛΚΕΤΣΗ
«Αριστερά είναι να κάνεις το καλό για τους άλλους, δεξιά είναι να κάνεις το
καλό για τον εαυτό σου. Αριστερά είναι ο Καντ, δεξιά είναι ο Μπένθαμ».
Μιλάει ένας συντηρητικός που απευθύνεται στην αριστερά. Είναι ο ιταλός
πολιτειολόγος Τζοβάνι Σαρτόρι.
Πώς είναι όμως δυνατό -και με ποια κριτήρια- να τοποθετεί κανείς τον Καντ
στην αριστερά και τον Μπένθαμ στη δεξιά; Στο κάτω κάτω, ο Καντ δήλωνε το
1795 ότι η δημοκρατία «είναι υποχρεωτικά ένας δεσποτισμός», ενώ ο Μπένθαμ
ήταν στον καιρό του ένας προοδευτικός ριζοσπάστης. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
Το κείμενο που ακολουθεί είναι οι σημειώσεις που κράτησα, όταν διάβαζα το βιβλίο του Παναγιώτη Κονδύλη Η παρακμή του αστικού πολιτισμού, εκδόσεις ΘΕΜΕΛΙΟ, τόμοι Α & Β. Αναφέρομαι στην Εισαγωγή στην ελληνική έκδοση, που έχει τίτλο η καχεξία του ελληνικού στοιχείου στη νεοεεληνική κοινωνία και ιδεολογία. Αφαιρώ από τις σημειώσεις αυτές τα δικά μου σχόλια – ίσως ανεβάσω κάποια από αυτά στα σχόλια του ποστ, αν γίνει συζήτηση.
Όσοι είχαν την υπομονή να διαβάζουν τα μακροσκελή κείμενα των «μτΚ» γνωρίζουν ήδη πως σε πολλά από τα θέματα που θίγονται έχω διαφορετική οπτική. Θεωρώ ωστόσο πως δε μπορεί να γίνει σοβαρή συζήτηση για την ελληνικότητα αν δεν μελετούνται σοβαρά όσα έγραψε ο Κονδύλης. Οι τίτλοι στις ενότητες είναι δικοί μου – προς διευκόλυνση του μερακλή αναγνώστη. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
Repost. Αφιερωμένο στη σημερινή (18/7/2008) επίσημη επίσκεψη του ΓΑΠ εις το Άγιον Όρος, μπας και κάνει η Παναγιά η Πασόκα το θαύμα της!
*
Στις Πράξεις φαίνεται πόσο απασχολούσε τις πρώτες χριστιανικές κοινότητες το θέμα της ομαλής ένταξης των μη Εβραίων προσύλητων στην Εκκλησία. Για τους Εβραίους πιστούς του Ιησού ήταν πολύ δύσκολο να αποδεχθούν την συνύπαρξη με αδελφούς οι οποίοι δεν είχαν υποστεί περιτομή, ούτε είχαν υποχρέωση να τηρούν τον μωσαϊκό νόμο, όπως έπρατταν οι ίδιοι. Αγανακτούσαν μάλιστα με τον Παύλο ο οποίος δίδασκε τους νέους χριστιανούς εξ Εβραίων ότι η περιτομή είναι περιττή. Το …σοβαρότατο ζήτημα της περιτομής λύθηκε ουσιαστικά όταν καταστράφηκε από τους Ρωμαίους η Ιερουσαλήμ – και μαζί της η χριστιανική της κοινότητα. Τον καιρό που δρούσε ο Παύλος ωστόσο, αποτελούσε ένα από τα κεντρικά και πλέον ακανθώδη ζητήματα που είχε να αντιμετωπίσει. Φυσικό λοιπόν είναι ότι καταλαμβάνει μεγάλο μέρος στα κείμενα των επιστολών του (Ρωμ. Β’ 24-29 και ολόκληρα τα κεφάλαια Γ’ & Δ’. Ολόκληρη η προς Γαλάτας και τα τέσσερα πρώτα κεφάλαια της προς Εφεσίους είναι αφιερωμένα στο ζήτημα της περιτομής, ενώ υπάρχουν διάσπαρτες αναφορές και σε άλλα σημεία των κειμένων του Παύλου).
(Απόστολος Πέτρος. Έργο του Εμ. Πανσέληνου, Πρωτάτο, Καρυές)
Οι πρώτες χριστιανικές κοινότητες δεν υστερούσαν καθόλου σε αυτοεκτίμηση. Την αντίληψη που είχαν για τον εαυτό τους την αποδίδει θαυμάσια ο Πέτρος (Α’ Πετρ. β’ 9): Υμείς δε γένος εκλεκτόν, βασίλειον ιεράτευμα, έθνος άγιον, αλός εις περιποίησιν, όπως τας αρετάς εξαγγείλητε του εκ σκότους υμάς καλέσαντος εις το θαυμαστόν αυτού φως. Εννοείται ότι οι χαρακτηρισμοί προέρχονται κατευθείαν και επακριβώς από την εβραϊκή παράδοση.
Αυτό το βασίλειον ιεράτευμα όμως αποτελείτο από ανθρώπους, οι οποίοι έπρεπε να έχουν μια συγκεκριμένη κοινωνική συμπεριφορά, έναν κώδικα αξιών κλπ. Με αυτά ασχολήθηκαν οι απόστολοι και χάρις στις Πράξεις και στις Επιστολές μας άφησαν μια αρκετά κατατοπιστική εικόνα για την εποχή τους (1). Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
Σ’ ένα από τα πιο διάσημα θέματα των Ευαγγελίων[1] ο Ιησούς μακαρίζει όσους είναι πτωχοί τω πνεύματι, τους πενθούντες, τους πραείς, τους πεινώντες και διψώντες την δικαιοσύνην, τους ελεήμονες, τους καθαρούς τη καρδία, τους ειρηνοποιούς, τους δεδιωγμένους ένεκεν δικαιοσύνης, τους υφισταμένους διώξεις εν ονόματι του Ιησού.
Οι πτωχοί τω πνεύματι έχουν γίνει διαχρονικό αντικείμενο ειρωνικού σχολιασμού – και εν πάσει περιπτώσει απουσιάζουν εντελώς από τα μεσαία και ανώτερα κλιμάκια των χριστιανικών Εκκλησιών, όπου περισσεύουν οι πεφυσιωμένοι εξουσιολάγνοι παντογνώστες. Οι ελάχιστες εξαιρέσεις, απλώς επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Δεν αντιλαμβάνομαι γιατί μακαρίζονται οι πενθούντες, ενώ έχω σοβαρές αμφιβολίες για τους πραείς: είναι αξιέπαινη ιδιότητα σε περιόδους ιστορικής και κοινωνικής ακινησίας, αλλά πολύ συχνά οι άνθρωποι οφείλουν να δρουν με ένα συνδυασμό ποικίλων πολιτικών κριτηρίων και χαρακτήρων προκειμένου να επιβιώσουν ή να ξεφύγουν από μια δυσμενή κατάσταση ανελευθερίας ή ανέχειας. Στις περιπτώσεις αυτές οι πραείς οφείλουν να σκέφτονται πολύ περί του πρακτέου. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
Ένας γνωστός θεωρητικός της αριστεράς[1] κάνει λόγο για οντολογική ανάγκη των ανθρώπων στην πίστη. Πρόκειται, πράγματι, για κατηγορία οντολογικής τάξεως;Ας δούμε πως αντιμετωπίζει το θέμα ένας ψυχαναλυτής, ο Irvin Yalom[2]: Κάθε άνθρωπος έχει νιώσει το άγχος που συνοδεύει τις σκέψεις γύρω από το θάνατο, την έλλειψη νοήματος, την ελευθερία (δηλαδή τη θεμελιώδη έλλειψη δομής στην ύπαρξη, das Nichts) και τη βαθύτερη μοναξιά – και η θρησκεία ξεπροβάλλει ως θεμελιώδης προσπάθεια του ανθρώπινου γένους να καθησυχάσει το άγχος της ύπαρξης. Συνεπώς η αιτία που η θρησκευτική πίστη είναι πανανθρώπινη είναι ότι το υπαρξιακό άγχος είναι πανανθρώπινο. Μοιάζει επομένως προφανές ότι, αντί να έχουμε Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
Στα θέματα αυτά οι Ευαγγελιστές δεν συμφωνούν καθόλου μεταξύ τους, ως προς τα πραγματικά περιστατικά. Για το τι διέδιδε η προφορική παράδοση ανάμεσα στις πρώτες χριστιανικές κοινότητες, μας δίνει μια ιδέα η καταγραφή όσων είχαν αφηγηθεί στον Παύλο -και αυτός τις αναπαρήγαγε ως απολύτως έγκυρες και αληθείς– για τις εμφανίσεις του Ιησού μετά την ανάσταση[1]: Και ότι ετάφη, και ότι εγήγερται τη τρίτη ημέρα κατά τας γραφάς, και ότι ώφθη Κηφά, είτα τοις δώδεκα’ έπειτα ώφθη επάνω παντακοσίοις αδελφοίς εφάπαξ, εξ ών οι πλείους μένουσιν έως άρτι, τινές δε και εκοιμήθησαν’ έπειτα ώφθη Ιακώβω, είτα τοις αποστόλοις πάσιν’ έσχατον δε πάντων ώσπερ- ει το εκτρώματι ώφθη καμοί. Ο Παύλος καταγράφει τις εξής πέντε συν μία εμφανίσεις: Στον Πέτρο, στους δώδεκα, σε πάνω από πεντακόσιους -που οι περισσότεροι ζούσαν ακόμα-, στον Ιάκωβο, σε όλους τους αποστόλους και, τέλος, κατά κάποιον τρόπο, στον ίδιο τον Παύλο[2]. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
Η μακροσκελέστατη αυτή ομιλία εκτείνεται σε πέντε κεφάλαια του κατά Ιωάννην (ΙΓ’ έως ΙΖ’). Στο κεφάλαιο ΙΓ’ περιγράφεται ο Μυστικός Δείπνος και, μετά την αποχώρηση του Ιούδα, ο Ιησούς αρχίζει να μιλά στους μαθητές του για την επικείμενη αναχώρησή του – χωρίς αυτοί να καταλαβαίνουν τι εννοεί. Στο επόμενο κεφάλαιο απαντά σε σχετική ερώτηση του Θωμά ως εξής[1]: εγώ ειμί η οδός και η αλήθεια και η ζωή’ ουδείς έρχεται προς τον πατέρα ει μη δι’ εμού. Και λίγο μετά, σε ερώτηση του Φιλίππου[2]: Λέγει αυτώ ο Ιησούς’ τοσούτον χρόνον μεθ’ υμών είμι, και ουκ έγνωκάς με, Φίλιππε; Ο εορακώς εμέ εόρακε τον πατέρα’ και πως συ λέγεις, δείξον ημίν τον πατέρα; Ου πιστεύεις ότι εγώ εν τω πατρί και ο πατήρ εν εμοί έστι; (…) και ό,τι αν αιτήσετε εν των ονόματί μου, τούτο ποιήσω, ίνα δοξασθή ο πατήρ εν των υιώ. Εάν τι αιτήσητε εν τω ονόματί μου, εγώ ποιήσω. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
(Απόστολος Παύλος. Χειρ Εμ. Πανσέληνου, Πρωτάτο, Καρυές)
Είδαμε ήδη, στις Πράξεις των Αποστόλων, τις επιπτώσεις που είχε η κάθοδος του Πνεύματος κατά την Πεντηκοστή στα μέλη της πρώτης χριστιανικής κοινότητας: άρχισαν να μιλάνε άγνωστες, αλλά υπαρκτές γλώσσες και διαλέκτους και να κηρύσσουν στους παρευρισκομένους τον λόγο του Ιησού. Η ομιλία γλωσσών είχε γίνει πια αναπόσπαστο κομμάτι της λατρευτικής ζωής στις χριστιανικές κοινότητες, όταν ο Παύλος έγραφε τις επιστολές του, ενταγμένο στην εσωτερική ιεραρχία της εκκλησίας (1) Και ους μεν έθετο ο Θεός εν τη εκκλησία πρώτον αποστόλους, δεύτερον προφήτας, τρίτον διδασκάλους, έπειτα δυνάμεις, είτα χαρίσματα ιαμάτων, αντιλήψεις, κυβερνήσεις, γένη γλωσσών.
Το αποτέλεσμα της συνάντησης του ανορθολογισμού της λατρείας των θεών με τον τετράγωνο ορθολογισμό της πολιτικής σκέψης στον Πλάτωνα, είναι πραγματικά ανατριχιαστικό. Ουσιαστικά είναι η θεωρητική τεκμηρίωση της Ιεράς Εξέτασης. Μας δείχνει με τον πιο παραστατικό τρόπο ποια είναι τα όρια του αρχαίου ελληνικού κόσμου -τα οποία δεν μπόρεσε να υπερβεί, γιατί έμεινε προσηλωμένος στην πολιτική επιλογή του άστεως. Και η παράδοση του άστεως ταυτιζόταν με τον ανορθολογισμό της λατρείας και οι πολιτικές επιλογές έφταναν στα άκρα (εξορία, θάνατος, κάψιμο βιβλίων) όταν ο δήμος είχε να αντιμετωπίσει την όποια αμφισβήτηση. Ο δήμος φοβόταν την καταστροφή, συνεπώς έτρεμε οποιαδήποτε αλλαγή του status quo στο οποίο ισορροπούσε -ιδιαίτερα ο δήμος που αισθανόταν ανασφάλεια ως προς τη διατήρηση των κεκτημένων της ιμπεριαλιστικής του πολιτικής και του εμφυλίου πολέμου, όπως ο δήμος των Αθηναίων. Γι’ αυτό και η ελεύθερη σκέψη -κατεξοχήν ανατρεπτικό εργαλείο!– ήταν καταδικασμένη να κινείται, πολλές φορές, στα όρια της νομιμότητας ή της ανοχής του δήμου. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
(Προσοχή- ακολουθεί μακροσκελές κείμενο. Να εισέλθουν μόνο οι αποδεδειγμένα ανθεκτικοί σε παρόμοιες συγκινήσεις – η καλύβα δεν φέρει καμιά ευθύνη για τους υπόλοιπους)
*
Η ΦΥΣΗ, Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΥΠΑΡΞΗ
Τα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης ύπαρξης έχουν διττή προέλευση: από τη μια η πρωταρχική, της φύσης και από την άλλη η δευτερογενής, της παράδοσης και του πολιτισμού. Μέσα σε κάθε άνθρωπο πραγματοποιείται μια σύμμειξη, ένα ανακάτεμα. Το αμάλγαμα που προκύπτει έχει αμέτρητες παραλλαγές, αλλά έναν κοινό παρονομαστή: στη ζωή μέσα στις ανθρώπινες κοινότητες, κυριαρχούν με μεγάλη άνεση οι χαρακτήρες που μεταβιβάζονται από την παράδοση και τον πολιτισμό, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τις κοινωνικές αλλά και τις προσωπικές σχέσεις.
Η κληρονομιά της φύσης περιλαμβάνει πλήθος στοιχεία τα οποία αγνοούνται από τον άνθρωπο, όπως ο φυσικός χώρος, το κλίμα, οι εναλλαγές των εποχών, η διαδοχή μέρας και νύχτας κλπ. Τα φυσικά αυτά δεδομένα συνήθως απωθούνται (περιθωριοποιούνται) από άλλα, του πολιτισμού και της παράδοσης: δομές και σχέσεις εξουσίας, κυρίαρχα και δευτερεύοντα πολιτισμικά μοντέλα, τάση καθυπόταξης ή αγνόησης της φύσης, πχ με τις μέγα-πόλεις, Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
Κατ’ αρχήν οι πιστοί της νέας θρησκείας έπρεπε να γνωρίζουν ότι κρατάνε από σόι (Γαλ. Δ’ 21-31): Ο Παύλος εξηγεί ότι ο Αβραάμ είχε δύο υιούς, έναν από τη δούλα, γεννημένον κατά σάρκα – και έναν από την ελεύθερη γεννημένον δια της επαγγελίας. Οι δύο αντιπροσωπεύουν δύο διαθήκες, η μία από το όρος Σινά και η άλλη από την άνω Ιερουσαλήμ. Η πρώτη συστοιχεί με τη νυν Ιερουσαλήμ και είναι δούλα, μαζί με τα τέκνα της. Η δεύτερη είναι ελεύθερη – και είναι μήτηρ πάντων ημών. Και καταλήγει ο Παύλος: Άρα, αδελφοί, ουκ εσμέν παιδίσκης τέκνα, αλλά της ελευθέρας. Ο Παύλος δεν δίσταζε να απευθύνει τις παραπάνω θεολογικές -μυθολογικές του επεξεργασίες και στους χριστιανούς δούλους, η οποίοι, εφ’ όσον τον πίστευαν θα μπορούσαν έτσι να αισθάνονται (στο φαντασιακό πεδίο) σπουδαίοι, μαζί με τους υπόλοιπους αδελφούς.
Φυσικά δεν έλειψαν οι κανόνες για τη συμπεριφορά των πιστών ανδρών στις πρώτες χριστιανικές κοινότητες. Οι πιστοί έπρεπε να είναι υποδείγματα (Εφες. Ε’ 3-5 & 18-19): πορνεία δε και πάσα ακαθαρσία ή πλεονεξία μηδέ ονομαζέσθω εν υμίν, καθώς πρέπει αγίοις, και αισχρότης και μωρολογία ή ευτραπελία, τα ουκ ανήκοντα, αλλά μάλλον Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
Είναι χαρακτηριστική και άκρως διδακτική για τα χριστιανικά «ήθη» η ανελέητη μάχη για την εξουσία ανάμεσα στον πατριάρχη Θεόφιλο Αλεξανδρείας (άγιο, βεβαίως) και τον Ιωάννη Χρυσόστομο της Κωνσταντινούπολης (έναν εκ των τριών Ιεραρχών), με σαθρό πρόσχημα την αποδοχή ή όχι του Ωριγένη. Τον Σεπτέμβριο του 403 συνήλθε Σύνοδος επισκόπων στη Χαλκηδόνα, όπου το κατηγορητήριο κατά του Ιωάννη περιλάμβανε 29 αδικήματα – μεταξύ αυτών ότι έδερνε ή έβαζε να δέρνουν κληρικούς μέχρι που μάτωναν και ότι είχε πουλήσει μεγάλο αριθμό πολύτιμων λίθων από τον εκκλησιαστικό θησαυρό. Σε αυτά, ένα μέλος της Συνόδου, ο ηγούμενος Ισαάκ, πρόσθεσε άλλα 17 παρόμοιας φύσης. Τρεις επίσκοποι αντιπροσώπευσαν τον Ιωάννη. Οι εν Χριστώ αδελφοί τους έσπασαν στο ξύλο και πέρασαν στο λαιμό του ενός μια αλυσίδα – που προοριζόταν για τον Ιωάννη. Τελικά ο Ιωάννης καθαιρέθηκε, τον έσυραν νύχτα σε ένα πλοίο, όμως την επόμενη μέρα τον αποκατέστησαν στο αξίωμά του – ο Θεόφιλος εξαφανίστηκε από την Κωνσταντινούπολη μαζί με τους οπαδούς του – και ο ταπεινωμένος επανήλθε θριαμβευτικά, μόνο και μόνο για να εξοριστεί στη συνέχεια (τον αντιπαθούσε η αυτοκράτειρα Ευδοξία) και να πεθάνει στην εξορία, τρία χρόνια αργότερα…Όταν πέθανε ο Ιωάννης, ο Θεόφιλος δεν δίστασε να κυκλοφορήσει έναν λίβελο εναντίον του, στον οποίο ο ηττημένος ανταγωνιστής του παρουσιάζεται ως Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
Οι συγγραφείς των κειμένων της Καινής Διαθήκης (Παύλος, Ιωάννης, Πέτρος κλπ) ανήκουν όλοι στην εβραϊκή παράδοση, είναι πιστοί του Γιαχβέ, του μοναδικού Θεού – άρα είναι εξαρχής αρνητικά τοποθετημένοι εναντίον της ειδωλολατρίας. Δεν πρόκειται για μια απλή αντιπάθεια, στην πραγματικότητα είναι ένα βαθύ μίσος, που έχει τις ρίζες του στην απόλυτη απέχθεια του Γιαχβέ προς οτιδήποτε αμφισβητεί την μοναδικότητά του – αποτέλεσμα και αυτό της πολιτικής βούλησης (και ανάγκης) του σκληροτράχηλου Εβραϊκού έθνους για επιβίωση και επιβολή.
Σημειώνει ο Η. Πετρόπουλος (1): Η Αποκάλυψη (οι Αποκαλύψεις), τα πρωταρχικά Ευαγγέλια (αργότερα τα χώρισαν σε νόμιμα και σε απόκρυφα), οι επιστολές των αποστόλων (ιδίως του Παύλου) απευθυνόντουσαν στους εβραίους της Διασποράς, μόνον στους εβραίους. Βέβαια, μες στις επιστολές του Παύλου αναφέρονται, πεντέξι φορές, οι Έλληνες (δηλαδή οι ειδωλολάτρες), αλλά αυτό δεν αλλάζει τις διαπιστώσεις. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
Οι γυναίκες
Παρόλο που πολλοί χριστιανοί ηγέτες θα προτιμούσαν να ζουν σε απολειστικά ανδρικό περιβάλλον, ήταν υποχρεωμένοι να διαχειρίζονται και το δύσκολο από κάθε άποψη θέμα της ύπαρξης των γυναικών. Ο Πέτρος μας άφησε μια απλή παραίνεση, στα πλαίσια της απλής εβραϊκής του παράδοσης (1): Ομοίως αι γυναίκες υποτασσόμεναι τοις ιδίοις ανδράσιν (…). Ο Παύλος όμως αφιέρωσε πολλές παραγράφους από τις επιστολές του στις γυναίκες, δηλαδή στη συμπεριφορά που οφείλουν να τηρούν οι γυναίκες μέσα στις εκκλησίες και τις κοινότητες, προκειμένου να μην παραβιάζουν το θέλημα του Θεού.
Γράφει προς τους Κορίνθιους (2): Ανήρ μεν γαρ ουκ οφείλει κατακαλύπτεσθαι την κεφαλήν, εικών και δόξα Θεού υπάρχων’ γυνή δε δόξα ανδρός εστιν. Ου γαρ εστιν ανήρ εκ γυναικός, αλλά γυνή εξ ανδρός’ και γαρ ουκ εκτίσθη ανήρ δια την γυναίκα, αλλά η γυνή δια τον άνδρα. (…) Εν υμίν αυτοίς κρίνατε’ πρέπον εστί γυναίκα Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
Ο Ιησούς δεν απέφυγε να διατυπώσει ορισμένες προφητείες, τις οποίες καταγράφουν οι Ευαγγελιστές. Κεντρικό θέμα, η επικείμενη έλευση της βασιλείας, κατ’ αρχήν στο Ευαγγέλιο του Μάρκου (1): Και έλεγεν αυτοίς’ αμήν λέγω υμίν ότι εισί τινες των ώδε εστηκότων, οίτινες ου μη γεύσωνται θανάτου έως αν είδωσι την βασιλείαν του Θεού εληλυθυίαν εν δυνάμει.
Και στο Ευαγγέλιο του Ματθαίου (2): αμήν λέγω υμίν, εισί τινες των ώδε εστηκότων, οίτινες ου μη γεύσωνται θανάτου έως αν είδωσι τον υιόν του ανθρώπου ερχόμενον εν τη βασιλεία αυτού. Και σε άλλο σημείο: αμήν λέγω υμίν ότι ήξει πάντα ταύτα επί την γενεάν ταύτην. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
Το βιβλίο με το οποίο συμπληρώνεται η Kαινή Διαθήκη είναι η Αποκάλυψις, γραμμένη (υποτίθεται) από τον ευαγγελιστή Ιωάννη. Από το μακροσκελές αυτό κείμενο απουσιάζει παντελώς η λέξη αγάπη, δεν υπάρχει ούτε δείγμα πνεύματος καταλαγής, συγχωρήσεως, ελέους. Αντιθέτως υπερεκχειλίζει ο θάνατος, το αίμα, το μίσος, ο φόβος, οι απειλές, τα βασανιστήρια, ο πόνος, η εκδίκηση, ο απόλυτος σαδισμός – και κυριαρχεί η άρρωστη, παραληρηματική, τερατολόγος φαντασία, αναμεμειγμένη με αναφορές σε εντελώς επίκαιρες διαμάχες των αλληλομισούμενουν σεχτών (αιρέσεων), που ταλάνιζαν τις πρωτοχριστιανικές κοινότητες.
Η Αποκάλυψις του Ιωάννη κραυγάζει, ως ξένο σώμα, μέσα στην Καινή Διαθήκη. Ακόμα δεν έχω καταλάβει τι διάβολο ζητάει αυτό το κείμενο μες στην Καινή Διαθήκη, γράφει ο Η. Πετρόπουλος (Ιωάννου Αποκάλυψις. 3η εκδ, ΝΕΦΕΛΗ, Αθήνα 1991, σελ. 9 – 10. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
(Lucas Cranach, ο νεότερος: Ο Χριστός και η μοιχαλίδα)
Ο Ιωάννης περιγράφει σε τέσσερα κεφάλαια (ζ’, η, θ’ & ι’) με συναρπαστικό τρόπο και εκπληκτικά ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες, όσα συνέβησαν στα Ιεροσόλυμα κατά την εορτή της σκηνοπηγίας. Παρόλο που δεν αποφεύγει ούτε εδώ τους σχοινοτενείς μονολόγους με τις συνεχείς επαναλήψεις, καθώς το συνηθίζει, το σύνολο του κειμένου δίνει ανάγλυφα το κλίμα και τις απόψεις που επικρατούσαν σχετικά με τον Ιησού ανάμεσα στους συγγενείς του, τα πλήθη και την ηγέτιδα ομάδα των Ιουδαίων.
Η αφήγηση ξεκινά με τους αδελφούς του Ιησού, οι οποίοι δεν επίστευαν σ’ αυτόν, να τον προκαλούν να ανέβει στα Ιεροσόλυμα για να παρουσιάσει εκεί τα έργα του, γιατί ουδείς γαρ εν κρυπτώ τι ποιεί ει και ζητεί αυτός εν παρρησία είναι. Ει και ταύτα ποιείς, φανέρωσον σεαυτόν τω κόσμω (ζ’ 4). Ο Ιησούς αρνείται, δηλώνοντας ότι ο καιρός ο εμός ούπω πάρεστιν (ζ’ 6) ωστόσο ανεβαίνει κι αυτός στη γιορτή, αλλά στα κρυφά. Στα Ιεροσόλυμα οι όχλοι τον αναζητούν, εντελώς διχασμένοι: οι μεν πιστεύουν ότι είναι αγαθός, οι άλλοι ότι είναι λαοπλάνος.
Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
Ο χριστιανισμός, λέει (1), ανέστησε τον Ελληνισμό και του έδωσε άλλα χίλια χρόνια ιστορίας στην πρωτοπορία του πολιτισμού.
Η πόλη Γάζα υπάρχει ακόμα, στην Παλαιστίνη. Είναι μια από τις αρχαιότερες πόλεις του κόσμου, η πόλη όπου ο Σαμψών γκρέμισε τον ναό του θεού Δαγών, των Φιλισταίων. Βρίσκεται ογδόντα πέντε χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Ιερουσαλήμ, τρεις μέρες με τα πόδια, χτισμένη πάνω σε λόφο, πέντε χιλιόμετρα από τη Μεσόγειο, σταυροδρόμι προς την Αίγυπτο, τη Βαβυλώνα και την Ευρώπη. Παρήγαγε περίφημο κρασί, που εξήγαγε σ’ όλον τον αρχαίο κόσμο, αλλά και το ομώνυμο λεπτό ύφασμα, που το φτιάχνανε στα εργαστήρια με μετάξι, λινό, μαλλί ή βαμβάκι. Την πολιόρκησε ο Αλέξανδρος για δυο μήνες, τραυματίστηκε μάλιστα σοβαρά από βέλος των αμυνομένων. Όταν την κατέλαβε, τον Νοέμβριο του 332 πΧ, εξαγριωμένος την ισοπέδωσε. Η Γάζα ανοικοδομήθηκε, ήρθε στα πράγματα η Ρώμη και ακολούθησε η Κωνσταντινούπολη. Στο μεταξύ η πόλις υπήρξε σπουδαίο κέντρο ελληνικής παιδείας, ως τον έκτο αιώνα ακόμα λειτουργούσαν περίφημες σχολές ρητορικής και φιλοσοφίας…
Όσα θα ακολουθήσουν προέρχονται αποκλειστικά από ίδια αρχαία πηγή, το έργο του Διακόνου Μάρκου (2) Βίος του αγίου Πορφυρίου, επισκόπου Γάζης.
Ο Ιησούς περί πίστεως και προσευχής (1): Και αποκριθείς ο Ιησούς λέγει αυτοίς’ έχετε πίστιν Θεού. Αμήν γαρ λέγω υμίν ότι ος αν είπει τω όρει τούτω, άρθητι και βλήθητι εις την θάλασσαν, και μη διακριθή εν τη καρδία αυτού, αλλά πιστεύση ότι ά λέγει γίνεται, έστι αυτώ ό αν είπη. Δια τούτο λέγω υμίν, πάντα όσα αν προσευχόμενοι αιτείσθε, πιστεύετε ότι λαμβάνετε και έσται υμίν. Και όταν στήκεται προσευχόμενοι, αφίετε ει τι έχετε κατά τινός, ίνα και ο πατήρ ημών ο εν τοις ουρανοίς αφήσει τα παραπτώματα υμών. Ει δε υμείς ουκ αφίετε, ουδέ ο πατήρ υμών αφήσει τα παραπτώματα υμών.
Το πρώτο ενδιαφέρον σημείο είναι η απόδοση στην προσευχή υπερφυσικών, μαγικών δυνατοτήτων – οι οποίες ουδεμία σχέση έχουν με την πραγματικότητα. Ωστόσο, η σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στον προσευχόμενο και τον Θεό, επιτρέπει στον πρώτο να αυξήσει (ή και να πολλαπλασιάσει) τις τακτικές του δυνατότητες. Αυτή η απλή και Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
Ο Ιωάννης αφηγείται τη συνάντηση του Ιησού με κάποιους Έλληνες, από αυτούς που ανέβαιναν για να προσκυνήσουν (;!) στα Ιεροσόλυμα (Ιωαν. ΙΒ’ 20-23). Ουδείς εκ των τριών υπολοίπων Ευαγγελιστών θεωρεί το περιστατικό ως αρκετά αξιόλογο ώστε να το καταγράψει. Ίσως, πάλι, ο Ιωάννης παρακινήθηκε στην περιγραφή (ή την επινόηση) του συμβάντος επειδή έγραψε το Ευαγγέλιό του σε μια εποχή που οι εξ Ιουδαίων χριστιανοί αντιδρούσαν με δυσφορία επειδή γινόντουσαν δεκτοί στην Εκκλησία Έλληνες, και μάλιστα άνευ περιτομής. Δυστυχώς, ο Ιωάννης παραλείπει το πιο ουσιαστικό και ενδιαφέρον, να μας πληροφορήσει δηλαδή τι είπαν οι Έλληνες στον Ιησού και τι τους απάντησε εκείνος. Περιορίζεται να μας ενημερώσει λεπτομερώς για τα διαδικαστικά, ότι δηλαδή απευθύνθηκαν στον Φίλιππο, αυτός στον Ανδρέα -και οι δύο μαζί στον Ιησού και καταλήγει: ο δε Ιησούς απεκρίνατο αυτοίς λέγων’ ελήλυθεν η ώρα ίνα δοξασθή ο υιός του ανθρώπου.
Το εδάφιο αυτό έρχεται, ωστόσο, σε απόλυτη αντίθεση με εκείνο του Ματθαίου (Ματθ. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
Το μεγαλύτερο, ίσως, καύχημα των ορθοδόξων είναι οι επεξεργασίες που έχουν κάνει οι Πατέρες για το πρόσωπο και τις σχέσεις. Θα επιχειρήσω μια πολύ σύντομη διαπραγμάτευση.
Ο ορισμός που δίνει το Λεξικό (Μπαμπινιώτης) δεν με ενθουσιάζει, αλλά είναι απαραίτητος, γιατί αλλιώς υπάρχει κίνδυνος ελάχιστοι να εννοήσουν για τι ακριβώς μιλάμε: Ως πρόσωπο στην Ορθοδοξία ορίζεται ο άνθρωπος στην κοινωνική του φύση, ως σύστημα σχέσεων, στην αγαπητική του διάσταση, κατά το πρότυπο της κοινωνίας των προσώπων της Αγίας Τριάδας και κατ’ αντιδιαστολή προς την ατομικιστική ηθική του ατόμου.
Ο Χ. Γιανναράς το θέτει διαφορετικά: Το πρόσωπο συνιστά την υπόσταση του είναι, τον τρόπο με τον οποίον το είναι υφίσταται ως υπαρκτική πραγματικότητα. Το πρόσωπο δεν αντλεί την υπόσταση από τη μετοχή του στο δεδομένο είναι (στο είναι καθεαυτό), δεν προηγείται οντολογικά το γεγονός της μετοχής στο είναι (η ουσία) καθορίζοντας την οντότητα (πραγματική ύπαρξη) του προσώπου. Αλλά το ίδιο το πρόσωπο ορίζει και εξαντλεί το είναι – τα πρόσωπα κάνουν το είναι υποστατική πραγματικότητα. (Εισαγωγή… σελ. 230-7).
Δεν μπορώ να ανακαλέσω άλλο κείμενο με το οποίο να είμαι τόσο ριζικά αντίθετος, ακόμα και σε ό,τι αφορά τους συνδέσμους ή μάλλον ιδίως σε ό,τι αφορά τους συνδέσμους, παρόντες ή απόντες. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
Το κήρυγμα του Ιησού που καταγράφουν τα τρία Ευαγγέλια περιλαμβάνει αρκετές παραβολές, δηλαδή σύντομες αλληγορικές αφηγήσεις διδακτικού χαρακτήρα. Ο Ιωάννης, ο οποίος φαίνεται ότι βάζει στο στόμα του Ιησού το δικό του κήρυγμα, δεν καταγράφει καμία παραβολή -εκτός αν θεωρήσουμε ως τέτοια την αφήγηση περί του καλού ποιμένος – όπως και κανένα περιστατικό με εκβολή δαιμονίων[1]. Το σώμα των παραβολών βρίσκεται στα Ευαγγέλια του Ματθαίου και του Λουκά. Ο Ματθαίος καταγράφει τις παραβολές του σπορέως, του κόκκου σινάπεως, του ποιμένος, του βασιλέως και του κακού χρεώστη, του ιδιοκτήτη αμπελώνος και των εργατών, το περιστατικό με τη συκιά, των δύο υιών του αμπελουργού, του αμπελουργού και των κακών δούλων, των γάμων, του δούλου, των δέκα παρθένων και των ταλάντων. Ο Λουκάς διηγείται τις παραβολές των ασκών και του οίνου, της οικίας σε πέτρα και της οικίας σε άμμο, του σπορέως, του καλού σαμαρείτη, του πλουσίου, της συκιάς στον αμπελώνα, του καλού ποιμένος, του ασώτου, του οικονόμου, του πλουσίου και του Λαζάρου -και των ταλάντων.
Οι παραβολές δεν παρουσιάζουν το παραμικρό φιλοσοφικό ενδιαφέρον. Όπως και το υπόλοιπο κείμενο των Ευαγγελίων, δεν ασχολούνται ποτέ με κάποιο μεγάλο οντολογικό ζήτημα, δεν θέτουν κανένα ερώτημα για την ύπαρξη, το είναι, την ελευθερία, την ουσία των όντων, το σύμπαν, τη φύση, την ιδιαιτερότητα του ανθρώπου, την ψυχή, τη συνείδηση, τη φαινομενικότητα, το τραγικό και το παράλογο, το κάλλος, τις θεσμίσεις και τη θεατρικότητα του βίου, τη δικαιοσύνη, την ιστορία, την έρευνα, την έκφραση και τις διαφυγές του ανθρώπου – δεν ασχολούνται σοβαρά ούτε καν με το θάνατο και την αιώνια ζωή, ούτε με τη σχέση καλού και κακού, το αγαθόν και την αμαρτία (στα θέματα αυτά περιορίζονται σε αφελείς γενικότητες και κοινοτoπίες). Τα αντικείμενά τους υποστηρίζουν την ίδια απλοϊκή υπόθεση: η αμαρτία καταδικάζει τον άνθρωπο, ο Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
(Σκάλα Συκαμιάς: Η Παναγιά η Γοργόνα, του Μυριβήλη, έξω και μέσα)
*
Ο Ι. Ρωμανίδης εκφράζει την αυθεντική ορθόδοξη θέση σε ό,τι αφορά τις εβραϊκές ρίζες του Ιησού: Με μοναδικήν εξαίρεσιν του Αυγουστίνου, οι Πατέρες υποστηρίζουν ότι ο Ιησούς Χριστός, προ της γεννήσεώς του από την Παρθένον Θεοτόκον (…) είναι Αυτός, ο Οποίος απεκάλυψεν «Εν Εαυτώ» τον Θεόν εις τους Πατριάρχας και Προφήτας της Παλαιάς Διαθήκης (…) Δια τους Πατέρας των Συνόδων το δόγμα της Αγίας Τριάδος ήτο ταυτόν με τας εμφανίσεις του Χριστού, του ασάρκου λόγου, εις τους προφήτας και (του ιδίου Λόγου) με την ανθρωπίνην φύσιν Του εις τους αποστόλους.
Υπάρχουν πολλοί Έλληνες ορθόδοξοι, που προδήλως θαυμάζουν και προσλαμβάνουν την ελληνική κληρονομιά, κρατώντας από την ιουδαϊκή πηγή μόνο την σωτηριολογική παράμετρο, τον Ιησού, αποκαθαρμένον δεόντως (και αυθαιρέτως!) από τις εβραϊκές του καταβολές… Ταυτόχρονα ενσωματώνουν ό,τι τους ταιριάζει από τον αρχαίο ελληνισμό. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
Η καλύβα ψηλά στο βουνό 
Τελευταια σχολια