Μεταλλαγμένα: Ούτε στο ράφι ούτε στο χωράφι;

Αναρωτιέται ο Γιώργας

Οπως είναι γνωστό σε κάποιους απο τους καλυβίστες εγώ είμαι πολιτικός μηχανικός. Οι γνώσεις μου περι βιολογίας είναι περιορισμένες.  Ανοίγω λοιπόν το σχολικό βιβλίο της Γ’ Γυμνασίου προκειμένου να μάθω.

Σχολικό βιβλίο βιολογίας: Μακάρι νάταν όλα μεταλλαγμένα

Εκεί μαθαίνω ότι: «Η δημιουργία γενετικά τροποποιημένων φυτών είναι πραγματικότητα εδώ και αρκετά χρόνια χάρη στις μεθόδους της γενετικής μηχανικής. Στα φυτά αυτά έχουν προστεθεί γονίδια που, για παράδειγμα τα καθιστούν ανθεκτικά σε oρισμένα παράσιτα. Οταν καλλιεργούμε τέτοια φυτά δέν χρειάζεται να κάνουμε χρήση παρασιτοκτόνων. Η σοδειά μας δέν κινδυνεύει τουλάχιστον απο τα παράσιτα, το κόστος παραγωγής μειώνεται και το προιόν φτάνει στον καταναλωτή σε χαμηλότερη τιμή.» Και για να το καταλάβει και ο πιό «κουμπούρας» μαθητής το κείμενο συνοδεύεται απο τις κατάλληλες φωτογραφίες.

Επειδή όμως οι ντόπιες ντομάτες που έτρωγα μικρός στο χωριό μου ήτανε λίγο διαφορετικές απο τις μή μεταλλαγμένες ντομάτες της φωτογραφίας, αποφάσισα να αναζητήσω πληροφορίες και κάπου αλλού.

Ισως η πραγματικότητα δέν είναι τόσο ρόδινη όσο οι άλλες ντομάτες, οι μεταλλαγμένες.

Quo vadis παλλικάρι;

Βρίσκω χιλιάδες άρθρα στο διαδίκτυο. Εκθέσεις καθηγητών πανεπιστημίου που λένε πως η μετάλλαξη που συμβαίνει στο εργαστήριο δέν είναι τίποτε παραπάνω απο αυτό που συμβαίνει απο μόνο του στη φύση και δέν υπάρχει κανένα πρόβλημα, και άλλων που λένε πως οι συνέπειες αυτών των παρεμβάσεων είναι απρόβλεπτες γιατι η φύση είναι τόσο πολύπλοκος μηχανισμός κι’ εμείς στην ουσία γνωρίζοντας ελάχιστα γι’ αυτόν επιχειρούμε να παρέμβουμε. Κι’ εγώ; Πώς να αντιτάξω επιχειρήματα, και σε ποιόν, με τα γνωστικά εφόδια που διαθέτω; Το μόνο ανάλογο που μούρχεται στο μυαλό είναι, πως την εποχή που δούλευα σαν προγραμματιστής υπολογιστών, επιχειρώντας καμμια φορά να κάνω μια μικρή τοπική αλλαγή σε ένα μεγάλο και πολύπλοκο πρόγραμμα, τροποποιούσα κάτι που νόμιζα πως δέν είχε ιδιαίτερη σημασία, κι’ αυτό τίναζε ολόκληρο το πρόγραμμα στον αέρα. Γι’ αυτό θα αρκεστώ στο να καταγράψω αυτά που βρήκα.

Θα σωθεί ο τρίτος κόσμος απο την πείνα;

Οι εταιρείες βιοτεχνολογίας και οι υπέρμαχοι των μεταλλαγμένων υποστηρίζουν οτι η τεχνολογία των μεταλλαγμένων  θα σώσει τον τρίτο κόσμο απο την πείνα , τους αγρότες απο την ανάγκη για φυτοφάρμακα, και στους καταναλωτές θα παρέχει ποιοτικές τροφές.

Οι οικολογικές οργανώσεις ομως μας λένε πως η πργαματικότητα είναι κάπως διαφορετική. Σύμφωνα με την Greenpeace, το 91% των μεταλλαγμένων σπόρων παράγονται απο μια εταιρεία: Την Monsanto.

Τα πνευματικά δικαιώματα

Ο σπόρος είναι κατοχυρωμένος με πνευματικά δικαιώματα. Είναι όπως μαθαίνουμε κάτι σάν το Microsoft Office. Ο αγρότης που αγοράζει τον σπόρο υπογράφει ενα συμβόλαιο πως δέν θα χρησιμοποιήσει σπόρο απο τη σοδειά του για να σπείρει την επόμενη χρονιά. Προκειμένου να προστατέψει τα κατοχυρωμένα πνευματικά της δικαιώματα, η εταιρεία δημιούργησε μια γραμμή ανώνυμων καταγγελιών ωστε άν κάποιος το κάνει, να τον καταδώσει ο γείτονας. Αν δέν τον καταδώσει ο γείτονας, ίσως τον τσακώσει η McDowell. Τί είναι αυτή; Μήπως είναι αστυνομία σπόρων; Οχι βέβαια!

Αφού ανακαλυφθεί ο παράνομος αγρότης, η διευθέτηση γίνεται  εξώδικα (πληρώνει το κατι τις του) και άν αρνηθεί, τον λόγο έχει η δικαιοσύνη. Σύμφωνα με την εταιρεία, τα έσοδα απο τις εξώδικες διευθετήσεις και τα δικαστήρια πηγαίνουν για καλό σκοπό (υποτροφίες και τέτοια).

Αυτά στην Αμερική. Αλλα είναι δυνατόν να κυνηγάς τον κάθε μικροαγρότη στην Κίνα, στην Ινδία και αλλού;

Οι σπόροι «Terminator»

Για τον λόγο αυτό σύμφωνα με την Greenpeace, οι εταιρείες βιοτεχνολογίας σοφίζονται την τεχνολογία Terminator με τους «σπόρους της αυτοκτονίας» οπως χαρακτηρίζονται. Στον μεταλλαγμένο σπόρο δηλαδή, εκτός απο τις άλλες επεμβάσεις προκαλείται και  στείρωση. Ο αγρότης δέν μπορεί να κρατήσει απο τη σοδειά του και να ξανασπείρει. Πρέπει να ξαναγοράσει νέο σπόρο.  Προς το παρόν υπάρχει ενα «μορατόριουμ» στη χρήση αυτών των σπόρων. Η Μονσάντο μας πληροφορεί οτι δέν έχει βγάλει στην παραγωγή τέτοιους σπόρους, εξηγώντας μας ταυτόχρονα τα πλεονεκτήματα του «Τerminator» (ή «GURT»). Η Βραζιλία και η Ινδία έχουν απαγορεύσει την χρήση τους και γίνεται ενας αγώνας για τον Καναδά.

Οι αυτοκτονίες των αγροτών στην Ινδία

Το 1990 άρχισε να παρουσιάζεται ενα μαζικό κύμα αυτοκτονιών αγροτών στην Ινδία. Σύμφωνα με την Ινδή πυρηνική επιτήμονα και ακτιβίστρια Vandana Shiva, οι αγρότες αυτοκτονούν απο απόγνωση μή μπορώντας να πληρώσουν τα συνεχή δάνεια για σπόρους και φυτοφάρμακα για το βαμβάκι Bt. Σύμφωνα με την εταιρεία, οι αυτοκτονίες των αγροτών  δέν έχουν καμμία σχέση με το μεταλλαγμένο βαμβάκι Bt.

Γουρνοπούλα με πατέντα;

Πνευματικά δικαιώματα δέν έχουν μόνον οι σπόροι των φυτών και το Microsoft Office. Μπορεί να έχει και το  γουρουνάκι που έχετε στην αυλή σας.

Δέν είναι ακριβώς έτσι λέει η Monsanto.

Τα μεταλλαγμένα διεισδύουν στην Ε.Ε.

Απο το 1996, τα μεταλλαγμένα διεισδύουν μέρα με την μέρα όλο και περισσότερο στην Ευρώπη. Η Ελλάδα είναι απο τις χώρες που αντιστέκονται στην επιβολή τους τόσο σε επίπεδο καλλιέργειας, όσο και σε επίπεδο εισαγωγής τροφίμων. Ειναι ομως προφανές πως στα πλαίσια της ελεύθερης διακίνησης αγαθών εντός της Ε.Ε., η μάχη για το δεύτερο είναι πολύ δύσκολη. Θα πρέπει να σχηματιστεί ενα ενιαίο μέτωπο κατά των μεταλλαγμένων σε όλη την Ευρώπη. Οι Ευρωπαίοι πράσινοι ίσως; Δέν ξέρω. Στην προσπάθειά μου να κάνω μια διερεύνηση, αναζήτησα στις ιστοσελίδες του Ευρωπαικού κοινοβουλίου την δραστηριότητα των πρωτοκλασσάτων Γερμανών πρασίνων (για τους οποίους πολύς λόγος έγινε τελευταία στην Καλύβα)  Cem Özdemir και Daniel Cohn-Bendit σε σχέση με τα μεταλλαγμένα. Οχι μόνο δέν βρήκα τίποτε, αλλα προς μεγάλη μου έκπληξη οι παρεμβάσεις τους στο Ευρωπαικό Κοινοβούλιο σε οικολογικά θέματα είναι απο ελάχιστες έως μηδενικές. Ισως ομως τα έχουν αναθέσει σε άλλους και αυτοί ασχολούνται με τα  σοβαρότερα θέματα.

Τί λένε οι Οικολόγοι Πράσινοι;

Οπως είναι γνωστό, στην καλύβα συχνάζουν πολλοί ΟΠ, κι εγώ που δέν (θελω να) ανήκω σ’ αυτή την παράταξη δέν είμαι ασφαλώς ο πιό κατάλληλος για να εκφράσει τις θέσεις τους. Εγώ θα παραθέσω οτι εισέπραξα απο αυτές τις θέσεις και ελπίζω στα σχόλια που θα ακολουθήσουν να τις εκφράσουν οι ίδιοι.

Βρήκα πολλές θέσεις κατά των μεταλλαγμένων σε πολλές οργανώσεις, όπως π.χ. στην Οικολογική κίνηση Θεσσαλονίκης, ή στους Οικολόγους Λάρισας. Πώς όμως αποκρυσταλλώνονται αυτές οι θέσεις στο πρόγραμμα των ΟΠ;

Στο  πρόγραμμα των ΟΠ κεφ. 3.6 σελ 15 κάτω απο τον τίτλο «Μεταλλαγμένα: Ούτε στο ράφι ούτε στο χωράφι» διαβάζω:

«Οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ επιδιώκουν:

• Ανακήρυξη όλης της χώρας σε ζώνη ελεύθερη από καλλιέργειες μεταλλαγμένων. Στήριξη και αρμοδιότητες στις νομαρχίες, ώστε να είναι σε θέση να επιβάλλουν και στην πράξη τις απαγορεύσεις που έχουν ήδη αποφασίσει. Αυστηρές κυρώσεις στις εταιρίες που διακινούν επιμολυσμένο σπόρο. Αποκλεισμός τους από την αγορά σε περίπτωση υποτροπής.

• Επαναφορά του Ευρωπαϊκού Μορατόριουμ για την έγκριση νέων Γ.Τ.Ο. Ειδική νομοθεσία που θα επιβάλει τους αναγκαίους κανόνες εφαρμογής, θα κατοχυρώνει την πλήρη αστική ευθύνη των εταιριών παραγωγής και διακίνησης Γ.Τ.Ο. για κάθε περίπτωση βλαβών και θα επιβάλει την αυστηρότερη δυνατή σήμανση και τη δυνατότητα αναγνώρισής τους από τους καταναλωτές.

• Υποχρεωτικά ειδική πτέρυγα προϊόντων με Γ.Τ.Ο. σε όλα τα καταστήματα πώλησής τους ώστε να γνωρίζουν οι καταναλωτές τι ψωνίζουν.»

Η θέση για κήρυξη της χώρας σε ζώνη ελεύθερη απο μεταλλαγμένα είναι πιστεύω καθαρή. Βέβαια ήδη οι νομαρχίες της χώρας έχουν ήδη κυρήξει τις περιοχές τους «ζώνες ελεύθερες απο μεταλλαγμένα». Διαβάζοντας ομως την  εισηγητική έκθεση της πρότασης νόμου μπερδεύτηκα λίγο. Γιατί ενώ περιγράφονται εκτενώς οι ολέθριες συνέπειες των μεταλλαγμένων, δέν υπάρχει το «δια ταύτα». Ποιές θα είναι ο «αυστηρές κυρώσεις»; Ποιός και πώς θα αποκλείεται απο την αγορά αν διακινεί μεταλλαγμένα; Τα ρωτώ αυτά γιατί ψάχνοντας βρήκα και μια άλλη εισηγητική έκθεση για πρόταση νόμου η οποία είναι γεμάτη με άρθρα και κυρώσεις.

Οσον αφορά στο «ράφι» ομως, όπως διαβάζω στο πρόγραμμα, όχι μόνον τα φέρνουμε στο ράφι αλλα τα βάζουμε και σε ειδική πτέρυγα με ειδική ετικέττα. Θα μου πεί κάποιος: Μπορούν οι ΟΠ να σταματήσουν τα μεταλλαγμένα; Τουλάχιστον να βάλουμε μια σήμανση για να ξέρει ο καταναλωτής.

Εγώ συμφωνώ ασφαλώς με την σήμανση (άλλωστε ούτε και η Μονσαντο διαφωνεί πλήρως παρόλο που επιχειρηματολογεί για το αντίθετο). Ομως όταν αυτό που διαβάζω είναι οι  “επιδιώξεις” των ΟΠ κάτι δέν μου κάθεται καλά. Επιδίωξή μας είναι δηλαδή να φέρουμε τα μεταλλαγμένα στο ειδικό ράφι και μάλιστα την ώρα που ακόμη και ο Κοντός  κυνηγάει με νόμους τις παρτίδες καλαμποκιού και ρυζιού μη τυχόν μπούν στην Ελληνική αγορά, και ο ΕΦΕΤ  στέλνει πίσω τις παρτίδες με το μεταλλαγμένο ρύζι;

Υπάρχει επίσης άλλο ενα σημείο που κατα την γνώμη μου πρέπει να είναι ξεκάθαρο. Η αστική ευθύνη για βλάβες απο τους Γ.Τ.Ο ποιόν πρέπει να βαρύνει; Τον Ινδό αγρότη που παράγει το ρύζι και την εταιρεία που το συσκευάζει και το διακινεί ή την εταιρεία που έχει προβεί στην γενετική μετάλλαξη;

Για το τέλος άφησα το καλύτερο:

Μεταλλαγμένα βιολογικά προιόντα. Πώς είπατε;

Συμφωνα με τον από 1/1/09 ισχύοντα κανονισμό της Ε.Ε. 834/07, ορίζεται ως  ανώτατο όριο παρουσίας γ.τ.ο. στα βιολογικά προϊόντα το 0,9% (το ίδιο ποσοστό που ισχύει και για τα συμβατικά τρόφιμα). Μάλιστα το 0,9% δέν αναφέρεται στο σύνολο των συστατικών αλλα στο ποσοστό κάθε συστατικού ξεχωριστά.

Ποιός αντιδρά σ’ αυτό;  Ο … Τσιτουρίδης!  Δέν μπόρεσα να βρώ κάποια αντίδραση των ΟΠ και αναμένω απο τους φίλους που διαβάζουν το post μια σχετική ενημέρωση. Βρήκα στην  Οικολογική κίνηση Θεσσαλονίκης την αναπαραγωγή ενός άρθρου απο το «Δίκτυο ενάντια στα μεταλλαγμένα» που παίρνει ξεκάθαρη θέση. Εκεί ο αρθρογράφος αναρρωτιέται: «Πρέπει να αναληφθεί μια πρωτοβουλία (απο τους οικολόγους Πράσινους;) …».  Η επίσημη θέση των ΟΠ για το θέμα ποιά είναι;

Παραπομπές:

1.  The world according to Monsanto (video στα αγγλικά σε 10 συνέχειες)

2.  To site της Monsanto οπου μπορεί κανείς να βρεί την άποψη της εταιρείας βιοτεχνολογίας για ολα τα θέματα.

3. <a href=»http://gmostop.org/»>Το δίκτυο ενάντια στα μεταλλαγμένα</a>

4. Video σχετικά με τα πνευματικά δικαιώματα αναπαραγωγής χοίρων (σε 5 συνέχειες).

5. Μια ενδιαφέρουσα άποψη που δέν φοβάται τα μεταλλαγμένα βρήκα στην Ψιλικατζού σε  1 , 2 , 3 ,  4 συνέχειες.

6. Δύο ενδιαφέρουσες φοιτητικές εργασίες βρήκα  εδώ και  εδώ.

7. Η σελίδα της Greenpeace για τα μεταλλαγμένα

7.  Η σελίδα του ΕΦΕΤ όπου μπορεί κανείς να βρεί την Ευρωπαική νομοθεσία για τα μεταλλαγμένα.

(Την φωτογραφία την πήρα απο το Paradise Lost Blog)