http://www.tanea.gr/opinions/all-opinions/article/5070379/h-abastaxth-ethnikh-mas-diafaneia/
Η αβάσταχτη εθνική μας διαφάνεια
Δημοσθένης Κούρτοβικ
Καθώς συνηθίζονται τέτοιες ημέρες οι απολογισμοί, λέω να κάνουμε σήμερα έναν και από αυτήν εδώ τη στήλη. Εναν απολογισμό, όμως, όχι της χρονιάς που έφυγε ούτε της κρίσης που έμεινε αλλά της διαδρομής αυτής της χώρας στα περίπου εκατόν ογδόντα χρόνια της ύπαρξής της ως ανεξάρτητου κράτους. Εννοείται ότι ο απολογισμός αυτός δεν μπορεί να έχει την ακρίβεια και πληρότητα μιας ιστορικής έρευνας ούτε τη διεισδυτικότητα μιας κοινωνιολογικής ανάλυσης. Σε αντιστάθμισμα, θα στηριχτεί σε μερικά προφανή δεδομένα, που ίσως μας λένε κάτι για το πώς φτάσαμε εδώ που βρισκόμαστε σήμερα.
Η Ελλάδα, λοιπόν, είναι, μαζί ή και πριν από τη Γαλλία, το πρώτο κράτος στον κόσμο που καθιέρωσε την καθολική ψηφοφορία (για τους άνδρες). Αλλά ο τρόπος που λειτούργησε στην Ελλάδα η καθολική ψηφοφορία, όπως και οι περισσότεροι κοινοβουλευτικοί θεσμοί, την έφερε, από την άποψη της πολιτικής ωριμότητας, πιο πίσω από πλήθος άλλες χώρες που την ακολούθησαν σε αυτόν τον δρόμο. Η Ελλάδα είναι το μόνο ευρωπαϊκό κράτος που όχι μόνο διατήρησε μα και αύξησε επανειλημμένα (για την ακρίβεια πολλαπλασίασε) την εδαφική επικράτειά του χάρη στις συμμαχίες της ή την εύνοια των ισχυρών. Αλλά οι περισσότεροι Ελληνες αισθάνονται πως η χώρα τους αδικείται διαρκώς από τις μεγάλες δυνάμεις, πως απειλείται άμεσα με συρρίκνωση από σχεδόν όλους τους γείτονές της και από σκοτεινές διεθνείς συνωμοσίες. Η Ελλάδα εκτοξεύτηκε μέσα σε λίγες δεκαετίες στον αστερισμό των πλουσιότερων χωρών του κόσμου. Αλλά το πέτυχε και, κυρίως, το διαχειρίστηκε με τρόπο που – εδώ δεν θα προχωρήσω, γιατί πρόκειται για κάτι πολύ γνωστό και οδυνηρό.
Ας συνεχίσουμε με άλλα. Η Ελλάδα είναι η τελευταία χώρα στην Ευρώπη που υιοθέτησε το γρηγοριανό ημερολόγιο, η τελευταία που έδωσε ψήφο στις γυναίκες, η τελευταία που έφερε στα σπίτια των κατοίκων της το ραδιόφωνο και, πολύ αργότερα, την τηλεόραση. Είναι μια χώρα που ο λαός της λατρεύει τα «γκάτζετ» της τεχνολογίας, αλλά εχθρεύεται την ίδια την τεχνολογία. Είναι μια κοινωνία με ηθική εντελώς κοσμική και μάλιστα πραγματιστική, αλλά με θρησκευτικές αντιλήψεις που παραπέμπουν σε θεοκρατικό σύστημα. Είναι μια χώρα που οι πολίτες της σταυροκοπιούνται ολοένα μπροστά στις εκκλησίες, κάνουν τάματα σε θαυματουργά εικονίσματα και θεωρούν ότι είναι οι μόνοι γνήσιοι χριστιανοί ανάμεσα σε όλους τους λαούς, αλλά το μόνο μήνυμα του Ευαγγελίου είναι γι’ αυτούς η υπόσχεση ότι, όταν πεθάνουν, θα αναστηθούν μια μέρα (γι’ αυτό δεν θέλουν να καίγονται οι νεκροί). Είναι η μόνη χώρα της Ευρώπης όπου η θεωρία της εξέλιξης των ειδών (που εδώ και σχεδόν έναν αιώνα δεν είναι θεωρία αλλά σύνολο επιστημονικά αποδεδειγμένων νόμων της φύσης) διδάσκεται στα σχολεία της ακόμη και σήμερα το πολύ ως «υπόθεση».
Η Ελλάδα είναι μια χώρα που πέρασε σχεδόν εν μια νυκτί από τη ζωή στην ύπαιθρο στη ζωή σε πολυκατοικίες, από το μουλάρι στο ΙΧ αυτοκίνητο, από το λαϊκό πανηγύρι στη νεοπλουτίστικη, επιδειξιμανή βακχεία του σκυλάδικου. Οι Ελληνες είναι διάσημοι (ή διαβόητοι) ανά τον κόσμο για τον ατομικισμό και την απειθαρχία τους, αλλά παραδίνονται πειθήνια στον ισοπεδωτικό κολεκτιβισμό της πατριάς, του σογιού, που ρυθμίζει σχεδόν τα πάντα στη ζωή τους, από το επάγγελμα που θα ακολουθήσουν μέχρι τον τρόπο που θα παντρευτούν και τα ονόματα που θα δώσουν στα παιδιά τους.
Αυτές οι αντιφάσεις, αυτό το κράμα συντηρητισμού και αεικινησίας, κομφορμισμού και άναρχου ατομοκεντρισμού, παραδοσιοκρατίας και ωφελιμισμού, θρησκομανίας και αμοραλισμού, μέθης από μεγάλες επιτυχίες και θυματολαγνείας, δυσπιστίας για τον έξω κόσμο και «έξω καρδιά» τρόπου ζωής θα μπορούσε να είναι μια πρόκληση για τον ανθρωπολόγο, να συνιστά μια εντελώς ιδιαίτερη, ακόμη και συναρπαστική πολιτισμική ταυτότητα, και ίσως πράγματι ήταν κάποτε έτσι. Αλλά εδώ και πολύ καιρό όχι πια. Μέσα σε ένα περιβάλλον αδιαφάνειας, εμείς έχουμε γίνει τρομακτικά διαφανείς, τόσο για τους ξένους όσο και για τον εαυτό μας. Ο συντηρητισμός μας δεν είναι προϊόν σύνεσης, περίσκεψης ή ιστορικής σοφίας αλλά καχεξίας, πρόχειρων ισορροπιών και ανασφάλειας. Η πολυπραγμοσύνη μας είναι μικρόπνοη και μίζερη, ο αμοραλισμός μας στείρος (ακόμη και η διαφθορά στη χώρα μας είναι αντιπαραγωγική, τόσο που ένας Κοσκωτάς να φαντάζει σήμερα σαν οραματιστής). Τις παραδόσεις μας δεν τις ζούμε αλλά τις υποδυόμαστε. Η θρησκευτικότητά μας δεν έχει κανένα θεολογικό περιεχόμενο, δεν είναι καν απλοϊκή ευλάβεια, είναι ένας μπιχλιμπιδάτος διάκοσμος και μια σειρά ιδιοτελών συναλλαγών με το Θείο. Η εξωστρέφεια της ελληνικής διασκέδασης είναι τόσο πιο εκκωφαντική όσο πιο αγωνιωδώς προσπαθεί να συγκαλύψει την εσωστρέφεια, την κρυψίνοια και τη βαθύτερη δυσθυμία του εθνικού χαρακτήρα μας – δυσθυμία που πηγάζει από ένα υπόγειο αίσθημα ματαίωσης μπροστά στον στενό ορίζοντα της πραγματικότητάς μας.
Με άλλα λόγια, είμαστε (έχουμε γίνει) μια αστική κοινωνία χωρίς αστική τάξη και, κατά συνέπεια, χωρίς αστικό ήθος. Ελληνική αστική τάξη υπήρξε και άκμασε, αλλά στον παροικιακό, τον εκτός της ελληνικής επικράτειας Ελληνισμό. Τη σάρωσαν από τις εστίες της οι θύελλες της Ιστορίας, ενώ το τμήμα της που είχε την ατυχία να ζητήσει καταφύγιο στην Ελλάδα μαράζωσε γρήγορα στο περιβάλλον που βρήκε εδώ. Κατά τα άλλα, όποια βήματα προς τα εμπρός έγιναν σε αυτό τον τόπο τα χρωστάμε σε κάποιες έκκεντρες, εμπνευσμένες και χαλκέντερες προσωπικότητες της πολιτικής, των γραμμάτων και των τεχνών, της οικονομίας και – ναι! – της Δημόσιας Διοίκησης, που με αγώνες κόντρα σε πελώριες αντιστάσεις και αδράνειες έσυραν λίγο πιο μακριά το βαλτωμένο όχημα που λέγεται Ελλάδα. Η κουλτούρα μας δίνει έμφαση προπαντός στους πολέμαρχους και στο αντιστασιακό φρόνημα του λαού. Αλλά τέτοιες μορφές, τέτοιο πνεύμα συναντάμε και στο Αφγανιστάν. Αν η Ελλάδα δεν έγινε το Αφγανιστάν της περιοχής της, το οφείλει σε εκείνους τους άλλους, τους συχνά αφανείς ή χλευασμένους στον καιρό τους ήρωες. Που μας λείπουν πολύ σήμερα.
«Δύστυχη η χώρα που έχει ανάγκη από ήρωες», λέει ο Γαλιλαίος του Μπέρτολτ Μπρεχτ. Και δυο φορές δύστυχη, θα προσθέσω, η χώρα που έχει ανάγκη από ήρωες και δεν τους βρίσκει.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
8 Σχόλια
Comments feed for this article
9 Ιανουαρίου, 2014 στις 6:15 μμ
oxtapus
Reblogged this on Oxtapus *beta.
9 Ιανουαρίου, 2014 στις 6:25 μμ
Πάνος
Κάπου τα πιάνει σωστά, κάπου τα κάνει σαλάτα… Λείπουν πράγματα – τα ίδια που λείπουν σε κάθε ευρωλιγούρικη προσέγγιση. Ας καταλάβει καθένας αυτό που μπορεί 😉
9 Ιανουαρίου, 2014 στις 6:45 μμ
aftercrisis
Αγαπητέ Πάνο, ο Δ. Κούρτοβικ είναι παρατηρητής και σκοπευτης με πολύ γερό «μάτι», παρά τις επιμέρους αστοχίες.
Για το «ευρωλιγούρικη»: Καταρχήν αποφεύγω τον όρο γιατί γέρνει απο μόνος του σε αυτο-εξωραισμούς και λέει αυτό που θέλουν να ακούν κάποιοι ναρκισσευόμενοι. Αλλά ούτως ή άλλως, αλλού το πάει.
Ως παρατηρητής και αυτόπτης, παρατηρεί τωρα πολλά που «προφήτευσε» ο Παναγιώτης Κονδύλης ήδη το 1990 – που είχε επίσης τις αστοχίες και υπερβολές του. Παραπέμπω σ’ εκείνον μια φορά ακόμη:
http://aftercrisisblog.blogspot.com/2013/12/blog-post_29.html
9 Ιανουαρίου, 2014 στις 6:46 μμ
aftercrisis
Ο Παναγιώτης Κονδύλης ήδη το 1992…
9 Ιανουαρίου, 2014 στις 6:57 μμ
δεξιος
Έχει και μερικές υπερβολές.Η τελευταία χώρα στην Ευρώπη που έδωσε ψήφο στις γυναίκες είναι η Ελβετία το 1971.
Ο λόγος η άμεση δημοκρατία : κάθε σημαντικός νόμος εκεί πρέπει να εγκριθεί με δημοψήφισμα και έτσι για να πάρουν ψήφο οι γυναίκες έπρεπε να το ψηφίσει η πλειοψηφία των ανδρών και αυτό οι Ελβετοί άνδρες το αποφάσισαν το 1971.
Εάν στην Ελλάδα έπρεπε να ψηφίσουν όλοι οι άνδρες για να δώσουν ψήφο στις γυναίκες και όχι να το αποφασίσουν μόνοι τους ο Παπάγος και ο Πλαστήρας το 1952 δεν ξέρω πότε θα το κέρδιζαν.
10 Ιανουαρίου, 2014 στις 4:13 πμ
Θανασης_χανια
Ομολογουμενως απιστευτο κομματι η παραπομπη του aftercrisis!….
Εξαιρετικη συσταση για διαβασμα σε οποιον δεν το εχει κανει μεχρι τωρα
( http://aftercrisisblog.blogspot.gr/2013/12/blog-post_29.html )
Προσωπικα για πρωτη φορα το διαβασα οπως και Κονδυλη γενικα…(θυμαμαι αμυδρα καποια στιγμη να γινεται συζητηση για τις αποψεις του για τη γεωπολιτικη θεση της ελλαδας σε σχεση με αυτη της τουρκιας)
Δεν μπορω να πω οτι συμφωνω με το κειμενο και το υφος του.
(ιδιως το αρχικο που βρηκα αλλου)
Ισως ειναι καπως υπερβολικο σε καποια σημεια,μεχρι και κυνικο αλλα οντως θετει πολλα απο τα θεματα στη σωστη τους βαση-και απο το 1992(!)….
Παρακατω μερικα κομματια για προβληματισμο.
1. «… Ό όρος «παρασιτικός καταναλωτισμός» χρησιμοποιείται εδώ στην κυριολεξία του για να δηλώσει ότι η σημερινή Ελλάδα, όντας ανίκανη να παραγάγει η ίδια όσα καταναλώνει και μην έχοντας αρκετή αυτοσυγκράτηση – και αξιοπρέπεια – ώστε να μην καταναλώνει περισσότερα απ’ όσα μπορεί να παραγάγει η ίδια, προκειμένου να καταναλώσει παρασιτεί, και μάλιστα σε διπλή κατεύθυνση: παρασιτεί στο εσωτερικό, που υποθηκεύει τους πόρους του μέλλοντος μετατρέποντάς τους σε τρέχοντα τοκοχρεολύσια, και παρασιτεί προς τα έξω, που έχει επίσης δανεισθεί υπέρογκα ποσά όχι για να κάνει επενδύσεις μελλοντικά καρποφόρες αλλά κυρίως για να πληρώσει με αυτά τεράστιες ποσότητες καταναλωτικών αγαθών, τις οποίες και πάλι εισήγαγε από το εξωτερικό…»
2. «…Αυτό έγινε με τη μορφή ενός σιωπηρού, αλλά διαρκούς και κατά μέγα μέρος συνειδητού και επαίσχυντου κοινωνικού συμβολαίου, στο πλαίσιο του οποίου η εκάστοτε πολιτική ηγεσία – «δεξιά», «φιλελεύθερη» ή «σοσιαλιστική», κοινοβουλευτική ή δικτατορική: στο κρίσιμο τούτο σημείο οι αποκλίσεις υπήρξαν ελάχιστες – ανέλαβε τη λειτουργία να ενισχύει γρήγορα και παρασιτικά τις καταναλωτικές δυνατότητες του «λαού» με αντίτιμο την πολιτική του εύνοια ή ανοχή, ήτοι τη διαχείριση της πολιτικής εξουσίας και την κάρπωση των συναφών κοινωνικών και υλικών προνομίων….»
3. «…..Η συντριπτική πλειοψηφία του Ελληνικού λαού όλων των κοινωνικών στρωμάτων έχει εν τω μεταξύ συνυφάνει, κατά τρόπους κλασσικά απλούς ή απείρως ευρηματικούς, την ύπαρξη και τις απασχολήσεις της με τη νοοτροπία και με την πρακτική του παρασιτικού καταναλωτισμού και του κοινωνικού παρασιτισμού….»
4. «…Η οικονομική της υποπλασία, η οποία χρηματοδοτήθηκε και εξωραΐσθηκε καταναλωτικά με την εκτεταμένη απώλεια της οικονομικής της ανεξαρτησίας, θα περιορίσει πολύ τα περιθώρια των πολιτικών της επιλογών και δραστηριοτήτων, προ παντός όταν θα συγκρουσθούν οι δικές της θέσεις με εκείνες των Ευρωπαίων και άλλων χρηματοδοτών της. Για τη σύγκρουση αυτή, η οποία, δεν αποκλείεται κάποτε να πάρει εκρηκτικές διαστάσεις, θα πούμε μερικά πράγματα αμέσως παρακάτω…»
5. «… Η σημερινή κατάσταση του «πολιτικού κόσμου» δεν απέχει ουσιαστικά από τη γενική κατάσταση του περιούσιου λαού και αποτελεί επίσης ισχυρότατο εμπόδιο για την εκλογίκευση της εθνικής πολιτικής. Αν ο «πολιτικός κόσμος» κάποτε εμφανίζεται χειρότερος από τον «λαό», ενώ είναι απλώς ίδιος, ο λόγος είναι ότι ο «λαός» ή όσοι μιλούν εκάστοτε στο όνομά του έχουν ένα τακτικό πλεονέκτημα απέναντι στον «πολιτικό κόσμο»: Μπορούν να τον αποκαλούν ανίκανο η διεφθαρμένο χωρίς να φοβούνται δυσάρεστες συνέπειες – απεναντίας μάλιστα, αποκτούν πολύτιμους και εξαργυρώσιμους τίτλους δημοσίων κηνσόρων. Αλίμονο όμως σ’ έναν κοινοβουλευτικό πολιτικό αν τολμήσει να αποκαλέσει τον δήμο ηλίθιο ή ιδιοτελή κι αδιάφορο για το εθνικό μέλλον. Η σταδιοδρομία του σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται από την ικανότητά του να εγκωμιάζει τις μεγάλες ψυχικές αρετές και την ευθυκρισία ή τουλάχιστον το αλάνθαστο ένστικτο «του λαού μας»….»
6. «…Μονάχα η ευόδωση της εκσυγχρονιστικής προσπάθειας επιτρέπει την επιτυχή άμιλλα με άλλα έθνη και έτσι χαρίζει την αυτοπεποίθηση εκείνη, η οποία επιτρέπει την απροβλημάτιστη αναστροφή με την εθνική παράδοση και καθιστά ψυχολογικά περιττό τον πιθηκισμό. Αντίθετα, η ανικανότητα ενός έθνους να συναγωνισθεί τα άλλα σε ό,τι σήμερα – καλώς η κακώς – θεωρείται κεντρικό πεδίο της κοινωνικής δραστηριότητας θέτει σε κίνηση έναν διπλό υπεραναπληρωτικό μηχανισμό: Τον πιθηκισμό ως προσπάθεια να υποκαταστήσεις με επιφάσεις ό,τι δεν κατέχεις ως ουσία και την παραδοσιολατρία ως αντιστάθμισμα του πιθηκισμού….»
10 Ιανουαρίου, 2014 στις 8:40 πμ
M
-*
Ααααααχ, αυτή η δυστυχία του να είσαι….. Έλ!!!!
(ποσους έχει εμπνεύσει!)
14 Ιανουαρίου, 2014 στις 6:47 μμ
aftercrisis
Ανα-αναδημοσίευση, με ευχαριστίες (εδω το είδα πρώτο). Λέει αρκετά πράγματα σε λίγες γραμμές.
http://aftercrisisblog.blogspot.gr/2014/01/blog-post_14.html