Ένα από τα πιο εντυπωσιακά περιστατικά του Δεκέμβρη. Στο άρθρο εξιστορούνται οι βασικές λεπτομέρειες – αν και όλο και κάτι μπορεί να προστεθεί.
Advertisements
Η καλύβα ψηλά στο βουνό
Σε κοίταζα μ' όλο το φως και το σκοτάδι που έχω
18 Σχόλια
Comments feed for this article
Δεκέμβριος 26, 2013 στις 10:34 πμ
σχολιαστης
«κυρίως για τη βεβαιότητα με την οποία η τότε ηγεσία του ΚΚΕ οδηγούσε το όλο κίνημα στην ήττα»
Γιατί, υπήρχε έστω και μια περίπτωση να ήταν νίκη για τη χώρα; Αφού η πορεία θα ήταν προδιαγεγραμμένη.
Δεκέμβριος 26, 2013 στις 10:10 μμ
Μαρία
Ενδιαφέρουσες οι 2 τελευταίες παράγραφοι.
http://www.efsyn.gr/?p=161513
Δεκέμβριος 26, 2013 στις 10:34 μμ
σχολιαστης
http://www.iskra.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=14691:l-r&catid=72:dr-ekdilosis&Itemid=279
Δεκέμβριος 26, 2013 στις 10:42 μμ
Πάνος
Τα χέρια (κατά τον Τσώρτσιλ) είναι επιδέξια στην ΑΥΓΗ και αδέξια στην ΕφΤΣ.
Άντε μετά να βγει άκρη με τον Εμφύλιο 😉
Δεκέμβριος 26, 2013 στις 10:51 μμ
Πάνος
Κακώς αναζητείται «λογική εξήγηση» για τις ενέργειες του ΚΚΕ στα Δεκεμβριανά. Από την αρχή ως το τέλος, όλα είναι λογικά ανεξήγητα – και σε επιχειρησιακό και (κυρίως) σε πολιτικό επίπεδο.
Η πιο «λογική» εξήγηση είναι ότι υπήρξε μια μεγάλη ακολουθία αυτοσχεδιασμών, από ανθρώπους που δεν ήταν σε θέση να λειτουργήσουν πολιτικά (κυρίως) αλλά και επιχειρησιακά με επάρκεια. Παρόλο που το κουράγιο δεν τους έλειπε -κάθε άλλο.
Δεκέμβριος 26, 2013 στις 11:14 μμ
σχολιαστης
http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_1_11/11/2013_527305
Δεκέμβριος 27, 2013 στις 6:21 πμ
Don Johnson
Δεν υπάρχει τίποτε ανεξήγητο στις πράξεις του ΚΚΕ στα Δεκεμβριανά κι αργότερα. Αρκεί να θυμηθεί κάποιος ότι ήταν υποταγμένα στα σοβιετικά συμφέροντα. Έτσι έγιναν ο αντιπερισπασμός που έδωσε την ευκαιρία στον καλό κύριος Στάλιν για να καταβροχθίσει άλλες χώρες. (Ρουμανία – Γιουγκοσλαβία).
Γι’ αυτό κι όλοι οι «πρωταγωνιστές», μετέπειτα κατηγορήθηκαν σαν πράκτορες, πλην του αρχιπράκτορα των σοβιετικών Ιωαννίδη. 😉
Δεκέμβριος 27, 2013 στις 11:09 πμ
Πάνος
Μια πρωινή συζήτηση στο φ/μπ
Πάνος Θεοδωρίδης
Η ημέρα της λύτρωσης
Μέσα στα συνήθη και τα επετειακά, ναι, έχω μια ευχή γιά το ελληνικό μέλλον: να υπάρξει απο κάπου, κάπως και τελεσίδικα, η κοινή διακήρυξη μιας νίκης, η ομολογία μιας ήττας ,ήτοι το τέλος του Εμφυλίου πολεμου.
Επειδή όλα κόλλησαν σε διάφορες άνω στιγμές και εκτενείς παρενθέσεις, που βόλευαν τις δύο πλευρές ,δηλαδή εμάς, και ξεβόλευαν όλους τους άλλους, δηλαδή πάλι εμάς.
Κι επειδή ακόμη και η έναρξη του Εμφυλίου χρονολογικώς και ιστορικώς είναι παρόμοιας ασάφειας ζήτημα (θαρρείς και ο ελληνικός εμφύλιος έρχεται στην επιφάνεια και χάνεται πάλι στον βυθό, σάμπως τα τζάκια που ανάβουνε σε δύστροπους ή βολικούς χειμώνες, κι άλλοτε είναι η χαρά του οικοτουρίστα, κι άλλοτε η κατάρα πάνω σε έναν απένταρο λαό)
προτείνω, ποιητική αδεία και αυτοβούλως, την ημέρα της λύτρωσης:
το πρωινό μιάς προσυμφωνημένης ημέρας, να κηρύξουμε την έναρξη του Εμφυλιου, και έως αργά το απόγευμα σε κάθε πόλη και χωριό να αφήσουμε μιά πέτρα σε δημόσιο χώρο, μιά πέτρα αναθέματος, και το ίδιο βράδυ να υπογραφεί απο όλους η συνθήκη Ειρήνης.
Ναι, το σκέφτηκα ξημερώνοντας του αγίου Στεφάνου.
*
Panos Zervas Αλήθεια, υπήρξε νικητής στον Εμφύλιο; Και όταν λέμε «νικητής» τι ακριβώς εννοούμε – για το 1949 και για τις δεκαετίες που ακολούθησαν; Εξάλλου, είναι νωρίς ακόμα για συμφωνίες ειρήνης: η Αθήνα και η Σπάρτη μόλις πριν λίγα χρόνια υπέγραψαν τη λήξη του Πελοποννησιακού Πολέμου – όταν βλαχοδήμαρχος εις τας Αθήνας ήτο ο Αβραμόπουλος 😉
*
Πάνος Θεοδωρίδης Ξέρεις καλά τι εννοώ. Ναι, υπήρξε νικητής. Δεν υπήρξε παράδοση ή ομολογία ήττας. Απεναντίας η ήττα στον Γράμμο θεωρήθηκε προσωρινή κατάστααη απο το τότε ΚΚΕ,με ολεθρια αποτελέσματα για τους εδώ ηττημένους. Ολόκληρος ο «φάκελος εθνοπροδότες» απο τις πρώτες κινήσεις του Μπεναρόγια, τον ταραγμένο μεσοπόλεμο, τις μαλακίες περι «Μακεδονίας» και τις ομηρίες, πηγαίνει ακόμη πακετο στα επιχειρήματα των νικητών. Είτε διαβάζεις Χρυσοχόου και απόστρατους της χωροφυλακής, είτε πανεπιστημιακους της μόδας, δεν υπάρχει καμία εξέλιξη στα επιχειρήματα.. Η ομηρία της Αριδαίας ακόμη είναι έγκλημα,ενώ η κρατικη Μακρόνησος και τα νησάκια, μια συναισθηματική αγωγή ενός νέου Παρθενώνα.Μη ταυτίζεις, σε παρακαλω, το κείμενό μου με τις ανοησίες περι Πελοποννησιακού. Αν δεν υπάρξει επίσημη ληξη του Εμφυλίου (κι όχι ο καθένας να υποθέτει πως είναι το 1958, το 1974, το 1989-παρακολουθώ και τις συζητήσεις στην «καλυβα» σου) θα υπάρχει πάντα ένα κράτος που νίκησε και απο την άλλη κατσαπλιάδες που κουβαλούν ένα τεράστιο βάρος το οποίο μεταφέρεται απο γενιά σε γενιά.
*
Πάνος Θεοδωρίδης Γι αυτο επιμένω να υπάρξει (δεν είναι τόσο φιλολογικό και συμβολικό όσο φαίνεται) και έναρξη του ΕΜΦΥΛΙΟΥ, συμφωνημένη. Κι ας κρατήσει αυτή η τελετή μιά ημέρα.Να ντεκαβάρουμε. Οι θυσίες να θεωρηθουν συναμφότερες. Και οι εξορίες, οι εκτελεσεις και τα εγκλήματα να περιληφθουν σε μιά κατακριτέα πολεμικη διαμάχη.Και όχι μιά σερνάμενη διαδικασία, που αφαιρει απο το σήμερα και το αύριο, το δικαίωμα και την υποχρέωση της διαφωνίας, την διαμσρτυρίας και των διαχωρισμών. Ετσι όπως σέρνονται τα πράγματα, οι κυβερνήσεις- ανδρείκελα θεωρουναι απο όλους νόμιμες κυβερνήσεις, ενώ ό,τι και να κάνει η αριστερά, είναι εαμοβουλγαροκρατούμενη και ύποπτη γιά «φρεσκάρισμα» ενός εμφυλιου που χίλιες φορές να παρέμενε αγώνας μεταξύ ανδρεικέλων και συμμοριτών, παρά μιά δήθεν τάχαμ, εσωτερικη πληγή μεταξύ του Νόμου και του Παρανόμου που του κάνουμε τη χάρη να τον έχουμε στην Βουλή….
*
(…)
*
Panos Zervas Η συντριπτική πλειοψηφία των (ζωντανών) ανθρώπων δεν εκφράζεται και δεν εκπροσωπείται με κανέναν τρόπο από τους ιδεολογικούς και πολιτικούς επιγόνους των «νικητών» και των «ηττημένων». Ο μελλοντικός μας εμφύλιος, αν γίνει, θα γίνει για αμιγώς εσωτερικούς λόγους, που δεν έχουν ισχυρή συνάφεια με τη δεκαετία του ’40.
Δεκέμβριος 27, 2013 στις 11:56 πμ
Πάνος
(συνέχεια)
Πάνος Θεοδωρίδης Πολλα χρόνια σε διαβάζω και όπως θα έχεις βρει στοιχεία στο δικό μου γράψιμο που δεν σου «καθονται», γιά την περίπτωσή σου θα έλεγα πως ενίοτε αρπάζεσαι απο μιά λεξη και δεν διαβάζεις στην ουσία το ίδιο το κείμενο, αλλα απαντάς σε μιά δικη σου υπόθεση εργασίας. Δεν μίλησα γιά αυριανό εμφύλιο. Δεν έθιξα ζητήματα ζωντανών και πεθαμένων.Η αστεία διαμάχη Κατριβάνου και Γιαννόπουλου, οι γελοίες χειραψίες Τσακαλώτου και Μάρκου δεν αφορούσαν τις νέες γενιές. Αυτο ακριβώς λέω: αν στοχάζεσαι πάνω στο ενδεχόμενο μιάς αναμέτρησης, εμφύλιας ή όχι, πρέπει κατά τη γνώμη μου να κόψουμε τον λωρο με τον εμφύλιο που συνέβη και συμβαίνει. Θα πρόσεξες πως οι καπετάνιοι που γράφουν απομνημονεύματα, νοιάζονται γιά τον τομέα τους και πως στον τομέα τους όλα τα έκαναν αυτοί. Θα πρόσεξες πως οι Μελιγαλάδες έχουν ουρά απο πίσω τους την Μακαμπή και το Μακεδονικο των τροτσκιστών,και ενώ έχουν απο χρόνια εκδοθεί θα περισσότερα στοιχεία της αγγλικής συμπαιγνίας με τους άλλους παίκτες του Πολεμου, μιλάμε ακόμη γιά τους «άλλους καπετάνιους». Τελειωνω. Συμφωνώ πως αυτος ο εμφύλιος αφορά πλεον άλλες φυλες και ηλικίες, επομένως καιρός είναι να λήξει και επίσημα. Γιά να έχουμε το δικαίωμα να χαράξουν οι νέοι τις δικες τους συρράξεις ή ομόνοιες.Κσι ο εμφύλιος παύει όταν οι δύο πλευρές τον παύουν . Καμία πλευρά δεν τον έπαψε. Αυτο λεω.
*
Panos Zervas Κι εγώ λέω ότι σήμερα «οι δύο πλευρές» είναι από κάθε άποψη ασήμαντες μειοψηφίες στην ελληνική κοινωνία. Και, από την άποψη αυτή, είναι αδιάφορο αν θα συνεχίσουν τον Εμφύλιό τους. Βέβαια διάφοροι χρησιμοποιούν εργαλειακά και αβαθώς διάφορα εμβληματικά του Εμφυλίου, αλλά αυτό δε σημαίνει και τίποτα. Δατς όλ. Όσο για τις παρανοήσεις, ουδείς άσφαλτος, όπως είπε και η φιλόσοφος Α.Δ, κάποτε. Προσωπικά, μετά από κάμποσα χρόνια ενασχόλησης με το θέμα, εξακολουθώ να προσπαθώ…
Δεκέμβριος 27, 2013 στις 12:39 μμ
δεξιος
Πως μπορεί να ξαναγίνει ο ίδιος εμφύλιος όταν ο αρχηγός της ΧΑ,έγκλειστος στον Κορυδαλλό δίνει συνέντευξη στη «Φωνή της Ρωσίας» και προβάλλεται ως σύμμαχος της ενώ καταγγέλλει ότι τον συνέλαβαν μετά από πιέσεις των ΗΠΑ μία εβδομάδα μετά το μνημόσυνο του Μελιγαλά;
http://greek.ruvr.ru/2013_12_16/255918654/
Άλλα κόλπα έρχονται.
Δεκέμβριος 27, 2013 στις 6:08 μμ
Πάνος
Πάνος Θεοδωρίδης
«Ιδιος εμφύλιος» (μιά εκδοχή που δεν προβλέπω να πρωτεύει στις σημειώσεις μου) σημαίνει απλα «υπο το καπέλωμα διαφορετικής ξένης δύναμης».Θυμίζω πως ο Στάλιν δεν έκανε κανέναν εμφύλιο στην Ελλάδα.Πήρε τα ρουμανικά του ανταλλαγματα και ενώ θα μπορουσε να διασπάσει τον ελληνικό χώρο, έβγαλε τους «φρέσκους βούλγαρους σοβιετικούς» απο την ανατολική Μακεδονία και την Θράκη. Ο Τίτο ήταν αυτός που τον εξέθρεψε, διότι περίμενε εμμέσως κερδη γιά τα δικα του αντιβουλγαρικά. Αλλα εμείς, τον Τίτο και την σερβική «αυτοδιαχείριση» πάντα τα λατρεύαμε, ως ορθόδοξοι και αντίπαλοι των γουρνομύτηδων κομιτατζήδων…Γιά ποιόν ακριβώς λόγο( χαιρετίσματα στον «δεξιό» της Καλύβας, θα έπρεπε ένας ελληνικός εμφύλιος να είναι μεταξύ Αμερικανών και Ρώσων και όχι , λόγου χάρη, μεταξύ Ψεκασμένων και Συστημικών; ο άλλος εμφύλιος,επι επανάστασης του 21, ήταν μεταξύ θαλασσινών και κοτζαμπάσηδων…
Ιουνίου 17, 2014 στις 10:00 μμ
Gate-7
Νοέμβριος 29, 2014 στις 6:59 μμ
Πάνος
Ο Τίτο είχε προτείνει να μη διαλυθεί ο ΕΛΑΣ
ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΖΙΜΑΣ
http://www.kathimerini.gr/793827/article/epikairothta/ellada/o-tito-eixe-proteinei-na-mh-dialy8ei-o-elas
«…Σας επαναλαμβάνω, κρατήστε γερά τον στρατό σας. Ακουσα ότι θέλετε να τον διαλύσετε και θύμωσα. Ενα σας λέω: είναι καλύτερα να έχετε ένα σίγουρο τάγμα ενόπλων, παρά έξι υπουργούς στην κυβέρνηση…». Ο στρατάρχης Τίτο απευθύνεται σε αντιπροσωπεία του ΚΚΕ και την «επιπλήττει» για τα σχέδια διάλυσης του ΕΛΑΣ.
Ηταν 15 Νοεμβρίου του 1944, παραμονές των Δεκεμβριανών, και μια αντιπροσωπεία του ΚΚΕ, με εντολή του τότε γραμματέα Γιώργη Σιάντου –ο Ζαχαριάδης δεν είχε επιστρέψει ακόμη από το Νταχάου– επισκέπτεται το Βελιγράδι, για να ζητήσει βοήθεια από τον δαφνοστεφανωμένο παρτιζάνο και μετέπειτα «προδότη». Η «θύελλα» των Δεκεμβριανών δεν είχε ξεσπάσει ακόμη. Ο Τίτο όμως «άκουγε» τη «μυστική βοή των πλησιαζόντων γεγονότων» και έκανε τα δικά του σχέδια, όπως και το ΚΚΕ κατάρτιζε τα δικά του για την επόμενη ημέρα της απελευθέρωσης και βολιδοσκοπούσε τον στρατάρχη για το εάν θα έπρεπε να υπολογίζει στη βοήθειά του.
«Εμείς θα σας βοηθήσουμε», φέρεται να διαβεβαιώνει τους απεσταλμένους του ΚΚΕ, όπως προκύπτει από έγγραφο του αρχείου του, που πρόκειται να ανακοινωθεί στο επιστημονικό συνέδριο –ένα από τα τρία συνολικά με το ίδιο αντικείμενο– για τα Δεκεμβριανά, που οργανώνεται 4-6 Δεκεμβρίου στη Θεσσαλονίκη. «Θα είναι και για εμάς καλύτερα. Εμάς μας συμφέρει το κόμμα σας να κρατάει τα πάντα. Δύο στρατιώτες μπορούν να εκδιώξουν από την κυβέρνηση τον κάθε ένα που σας ενοχλεί. Εάν δεν έχετε στρατό δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα».
Το ΚΚΕ εμφανιζόταν εγκλωβισμένο, καθώς νωρίτερα είχε υπογράψει τις συμφωνίες του Λιβάνου και της Καζέρτας, με τις οποίες το ΕΑΜ συμμετείχε με υπουργούς του στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου. Ο επικεφαλής της αντιπροσωπείας, Στέργιος Αναστασιάδης, βεβαιώνει τον Γιουγκοσλάβο ηγέτη πως «ο λαός είναι πλήρως με το μέρος μας», τονίζοντας πως σε καμία άλλη χώρα της Ευρώπης δεν έχει αναπτυχθεί τόσο μαζικό λαϊκό κίνημα όσο στην Ελλάδα.
«Πεντακόσιες χιλιάδες άνθρωποι θα συμμετάσχουν σε διαδηλώσεις και αν η αντίδραση θελήσει να πυροβολήσει τις μάζες, ο λαός δεν θα διστάσει να ’ρθει μαζί μας», λέει. «Τότε γιατί προσήλθατε σε συνομιλίες με τους Αγγλους;» ρωτάει ο Τίτο, και ο εκπρόσωπος του ΚΚΕ αφήνει να εννοηθεί ότι υπέγραψαν τις συμφωνίες του Λιβάνου και της Καζέρτας για να παραπλανήσουν τους Βρετανούς ώστε να μη στείλουν ισχυρά στρατεύματα στην Ελλάδα. «Το κάναμε για να καταστήσουμε ανέφικτη την εναντίον μας επέμβαση», φέρεται από το έγγραφο να απάντησε ο Αναστασιάδης.
Καθώς σε λίγες ημέρες συμπληρώνονται 70 χρόνια από τα Δεκεμβριανά, νέα στοιχεία έρχονται να τροφοδοτήσουν τον δημόσιο διάλογο για τα αίτια της τραγωδίας του Δεκεμβρίου του 1944, που αποτέλεσαν το προοίμιο του αιματηρού εμφυλίου. Οι δύο κυριαρχούσες απόψεις, μία της κάθε «πλευράς», για τα αίτια και τους υπαίτιους της αιματηρής σύγκρουσης, αμφισβητούνται ως προς την απολυτότητά τους από τα όσα διαρκώς φέρνει στο φως η μελέτη αρχείων των Γιουγκοσλαβίας, Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Σοβιετικής Ενωσης, Αλβανίας, αλλά και δυτικών πηγών.
«Πιο περίπλοκα»
Εγγραφα από αυτά τα αρχεία θα γνωστοποιηθούν για πρώτη φορά στο επιστημονικό συνέδριο –πραγματοποιήθηκε ένα με το ίδιο αντικείμενο προ ημερών από το Πάντειο στην Αθήνα– που θα διεξαχθεί τις επόμενες ημέρες από το ΑΣΚΙ της Θεσσαλονίκης, που οργανώνεται από το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ.
Είχε προαποφασίσει το ΚΚΕ την ένοπλη κατάληψη της εξουσίας μετά την αποχώρηση των Γερμανών και προκάλεσε τη σύγκρουση, όπως υποστηρίζει η «δεξιά πλευρά», ή οι κομμουνιστές εξαπατήθηκαν από τους Αγγλους και την «αντίδραση» και «ενστικτωδώς» αναγκάστηκαν να συρθούν στη σύγκρουση, κατά πως λέει η «αριστερή» ερμηνεία των γεγονότων; «Οι πιο μοντέρνες προσεγγίσεις, στηριζόμενες στη βάση τελευταίων αρχειακών δεδομένων, αμφισβητούν θεωρίες άσπρου-μαύρου, τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα», λέει στην «Κ» ο αναπληρωτής καθηγητής της Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας του ΑΠΘ Ιάκωβος Μιχαηλίδης.
«Υπάρχουν νέα στοιχεία, που δεν δικαιώνουν απολύτως ούτε τη μία ούτε την άλλη πλευρά, και στο συνέδριο θα συζητηθούν και θα αναλυθούν με επιστημονικό τρόπο στοιχεία και για τις δύο προσεγγίσεις», προσθέτει.
Νοέμβριος 29, 2014 στις 7:21 μμ
δεξιος
και ο εκπρόσωπος του ΚΚΕ αφήνει να εννοηθεί ότι υπέγραψαν τις συμφωνίες του Λιβάνου και της Καζέρτας για να παραπλανήσουν τους Βρετανούς ώστε να μη στείλουν ισχυρά στρατεύματα στην Ελλάδα.
Mπορεί και άλλοι να παραπλανούν άλλους Άγγλους σήμερα σε παρουσιάσεις στο Σίτυ του Λονδίνου.Στο τέλος όμως κάθε κατεργάρης θα πάει στον πάγκο του και η δραχμή στον τόπο της.
Νοέμβριος 29, 2014 στις 7:51 μμ
Πάνος
Μα τι να πει ο έρμος ο Αναστασιάδης στον Τίτο, δεξιέ; Ότι δέχτηκαν και υπέγραψαν μόνο αφού έτσι τους υπόδειξε η μάνα – Ρωσία;
Λέγονται αυτά;
Προτίμησε λοιπόν να περιγράψει το ΚΚΕ ως πολιτικό μικροαπατεώνα, αλλά είναι προφανές ότι ούτε ο ίδιος πίστευε αυτά που έλεγε.
(Δεν είναι τυχαίο ότι αυτό το επιχείρημα… σπάνιζε).
Οι άλλοι Άγγλοι είναι άλλο θέμα, για άλλο ποστ 😉
Νοέμβριος 29, 2014 στις 8:04 μμ
δεξιος
Δηλαδή ήξερε από τότε,από το 1944 ότι ο Τίτο είναι ανεξάρτητος από τη Ρωσία αλλά οι ίδιοι δεν είναι;
Διότι εάν η σχέση ΚΚΕ/ΚΚΣΕ ήταν η ίδια με τη σχέση ΚΚΓ/ΚΚΣΕ δεν θα είχε πρόβλημα να πει την αλήθεια και να λέει ότι έκανε τρίπλες στους Άγγλους.
Νοέμβριος 29, 2014 στις 8:11 μμ
Πάνος
Δε μπορούσε να πει ο Στέργιος Α «έτσι μας είπαν οι Ρώσοι να κάνουμε» όταν ο Τίτο έφτυνε τις αποφάσεις του ΚΚΕ. Ο σίελος θα έπαιρνε τότε και τη μανα Ρωσία – και ο διάβολος τον δυστυχή Έλληνα μπολσεβίκο…
Νοέμβριος 30, 2014 στις 11:00 πμ
Πάνος
http://tvxs.gr/news/biblio/dekembriana-ta-gegonota-i-diethnis-diastasi-kai-o-parallilos-polemos
Ποια είναι τα στοιχεία που εντοπίσατε κατά την έρευνά σας και θεωρήσατε κι ο ίδιος ότι προσθέτουν κάτι καινούργιο;
Κατ’ αρχήν καμία από τις δυο πλευρές, τόσο η κυβερνητική και βρετανική, όσο και η εαμική δεν ήταν προετοιμασμένες να πάνε σε μια ένοπλη σύγκρουση. Αντιθέτως και οι δυο πλευρές ήταν τελείως απροετοίμαστες. Αυτό δείχνει ότι και οι δυο πλευρές είχαν σαν πρώτη επιλογή την προσπάθεια εξεύρεσης πολιτικής λύσης κι όχι την προσφυγή στα όπλα. Οι Βρετανοί είχαν σαφώς πιο ξεκάθαρο στο μυαλό τους ότι υπάρχει η περίπτωση ένοπλής σύγκρουσης αλλά είχαν υποτιμήσει πάρα πολύ τη δυναμικότητα του ΕΛΑΣ. Νόμιζαν ότι με τις ελάχιστες δυνάμεις που είχαν φέρει στην Αθήνα σε περίπτωση που οι πολιτικές διαπραγματεύσεις αποτύγχαναν θα μπορούσαν με μια επίδειξη δύναμης, μέσα σε δυο ή τρεις ημέρες να τελειώσουν οποιαδήποτε μορφή εξέγερσης. Από την πλευρά του ΕΛΑΣ δεν υπήρχε προετοιμασία για μια ένοπλη σύγκρουση με τους Βρετανούς και τις κυβερνητικές δυνάμεις κάτι που αποδεικνύεται περίτρανα από τις τεράστιες ελλείψεις σε οπλισμό για μια τέτοια μάχη αλλά και από το γεγονός ότι τα πιο μάχιμα τμήματά του έμειναν εκτός Αθήνας.
Για τα θύματα τι προκύπτει;
Το πιο ακανθώδες ίσως ζήτημα των Δεκεμβριανών είναι οι νεκροί. Τα θύματα δηλαδή των Δεκεμβριανών. Αυτό που προκύπτει σαν καινούργιο στοιχείο είναι ένας μεγάλος αριθμός αμάχων που σκοτώθηκαν από τους βρετανικούς βομβαρδισμούς. Είναι γνωστό ότι ο ΕΛΑΣ δεν είχε αεροπορία, ούτε και αξιόλογο πυροβολικό. Οι βομβαρδισμοί των Βρετανών ήταν σφοδρότατοι. Έχουμε έναν σημαντικό αριθμό ανθρώπων που σκοτώνονται από βρετανικά όπλα κάτι που δεν είχε αναδειχτεί ως τώρα. Ακόμη πιο δύσκολο είναι το θέμα των εκτελέσεων της εθνικής πολιτοφυλακής. Προσπαθώ να δώσω μια απάντηση ως προς το πια ήταν η κύρια επιδίωξη αν δηλαδή η πολιτοφυλακή σκότωνε αδιακρίτως όποιον πολιτικό αντίπαλο συλλάμβανε, όπως υποστηρίζουν οι νικητές των Δεκεμβριανών, ή υπήρχε κάποιο άλλο κριτήριο, όπως υποστήριζε η πολιτοφυλακή ότι δηλαδή συλλάμβανε και οδηγούσε σε εκτέλεση ανθρώπους που συνεργάστηκαν με τους κατακτητές. Εδώ το θέμα είναι ακόμη δύσκολο γιατί δεν υπάρχουν επαρκή αρχειακά δεδομένα, όμως αυτά που εντόπισα νομίζω ότι μας δίνουν μια καθαρή εικόνα ως προς την πραγματικότητα.
Μιλάτε για επιλεκτική διαχείριση των θυμάτων του Δεκέμβρη…
Είναι εντυπωσιακό αν δει κάποιος πόσο μεγάλη προσπάθεια καταβλήθηκε αμέσως, πριν ακόμη τελειώσουν οι μάχες των Δεκεμβριανών, προς μια επικοινωνιακή διαχείριση του ζητήματος των νεκρών – αυτό που έχει μείνει με τον όρο πτωματολογία – δηλαδή πως προσπάθησε η πλευρά των νικητών να καλύψει πίσω από το ζήτημα των ωμοτήτων του ΕΛΑΣ και της πολιτοφυλακής πάρα πολλά ζητήματα που είχαν να κάνουν με τα Δεκεμβριανά και πρώτα από όλα τους νεκρούς από τους βρετανικούς βομβαρδισμούς ή τις ευθύνες που είχε η κάθε πλευρά για το ξέσπασμα των Δεκεμβριανών. Είναι χαρακτηριστικό ότι με το που τελειώνουν τα Δεκεμβριανά κανείς δεν ασχολείται με τους λόγους για τους οποίους οδηγηθήκαμε σε αυτά. Όλοι ασχολιόντουσαν – και βέβαια ήταν σαφώς ένα τεράστιο ζήτημα – με τις ομαδικές εκταφές που γίνονταν τότε και αποκαλύπτονταν τα πτώματα των εκτελεσμένων σε ομαδικούς τάφους. Όμως όλη η συζήτηση μετατοπίστηκε αυτομάτως από τις αιτίες που οδήγησαν στα Δεκεμβριανά στη δράση της εθνικής πολιτοφυλακής κατά τη διάρκειά τους.
Οι Βρετανοί είχαν ένα λόγο παραπάνω να προσπαθήσουν να καλύψουν σε επικοινωνιακό επίπεδο την επέμβασή τους στην Ελλάδα γιατί σε όλη τη διάρκεια των Δεκεμβριανών είχαν δεχτεί σφοδρότατες επιθέσεις από όλο το διεθνή Τύπο, από την αμερικανική κυβέρνηση αλλά και από εργατικούς βουλευτές στο βρετανικό κοινοβούλιο και βέβαια από τη βρετανική κοινή γνώμη. Υπήρχε μια τεράστια προσπάθεια να διαχειριστούν επικοινωνιακά τη μάχη των Δεκεμβριανών, να αποδείξουν δηλαδή, ότι δεν επενέβησαν σε μια συμμαχική χώρα για να αντιμετωπίσουν μια συμμαχική αντιστασιακή οργάνωση αλλά ότι το ΕΑΜ ήταν μια οργάνωση εγκληματιών που προσπαθούσε να επιβάλει κομμουνιστικό πραξικόπημα και να σκοτώσει όλους τους πολιτικούς της αντιπάλους. Η διεθνής διάσταση των Δεκεμβριανών είναι ένα πολύ μεγάλο ζήτημα και γι’ αυτό έχω αφιερώσει ένα υποκεφάλαιο. Δε γινόταν διαφορετικά. Πρέπει να έχουμε μια εικόνα.
Εδώ ίσως αξίζει να αναφερθούμε και στον «παράλληλο πόλεμο» όπως τον χαρακτηρίζετε, δηλαδή στον πόλεμο της προπαγάνδας…
Πραγματικά εντυπωσιακό. Ούτε εγώ γνώριζα ότι αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια των μαχών τέτοιοι μηχανισμοί. Υπήρχε ουσιαστικά μια ολόκληρη διαμάχη παράλληλη με τις συγκρούσεις. Στην Αθήνα βρίσκονταν πάρα πολλοί δημοσιογράφοι και ανταποκριτές ξένων ραδιοφώνων, εφημερίδων και περιοδικών οι οποίοι είχαν δημιουργήσει τα δικά τους δίκτυα πρόσβασης στην πληροφορία. Η βρετανική κυβέρνηση και οι Βρετανοί επιτελείς που βρίσκονταν επί τόπου προσπαθούσαν να περιορίσουν τη δράση τους γιατί με τις ανταποκρίσεις τους παρουσιάζαν μια εικόνα η οποία έπληττε το βρετανικό κύρος. Την περίοδο των Δεκεμβριανών λοιπόν υπάρχει πράγματι ένας παράλληλος πόλεμος. Και είναι ο πόλεμος της πληροφορίας. Πως δηλαδή η κάθε πλευρά – ιδίως οι Βρετανοί – θα δημιουργήσει την εικόνα που θέλει στην κοινή γνώμη. Πρόκειται για μια πάρα πολύ ενδιαφέρουσα πτυχή των Δεκεμβριανών που έως τώρα δεν έχει αναδειχτεί.
Ποια γεγονότα καθόρισαν την έκβαση των Δεκεμβριανών;
Τα Δεκεμβριανά χωρίζονται σε δυο φάσεις. Τη φάση πριν έρθουν οι βρετανικές ενισχύσεις και τη φάση μετά από την άφιξή τους. Μέχρι τις 7 Δεκέμβρη που πλέον είχαν καταφτάσει ισχυρά βρετανικά τμήματα και είχαν ανασυγκροτηθεί, ο ΕΛΑΣ είχε την πρωτοβουλία των κινήσεων. Δηλαδή το πρώτο δεκαήμερο των Δεκεμβριανών ανήκει αποκλειστικά στον ΕΛΑΣ. Όμως πέρα από το γεγονός ότι δεν είχε τον κατάλληλο οπλισμό για να μπορέσει να καταφέρει ανεπανόρθωτα πλήγματα στον αντίπαλο, κυρίως ήταν, νομίζω, πολιτικό ζήτημα η απόφαση που τελικά δεν λήφθηκε ποτέ, δηλαδή να προχωρήσει ο ΕΛΑΣ σε γενική επίθεση για την κατάληψη του κέντρου της Αθήνας. Από την πλευρά του ΕΛΑΣ τα αίτημα που οδήγησαν στην ήττα του στην μάχη της Αθήνας ήταν πρωτίστως πολιτικά και δευτερευόντως στρατιωτικά. Η δεύτερη φάση ξεκινά με την τεράστια δύναμη που έφεραν οι Βρετανοί στην Αθήνα. Μετά ήταν απλά θέμα χρόνου. Ήταν δεδομένη η νίκη των κυβερνητικών δυνάμεων.
Αν πρέπει να ξεχωρίσουμε μια από τις μάχες των Δεκεμβριανών που ήταν η πιο κρίσιμη για την έκβασή τους, αυτή ήταν, κατά τη γνώμη μου, η μάχη στο Γουδή. Οι μάχες, καλύτερα, από τις 6 έως τις 10 Δεκέμβρη. Οι προσπάθειες δηλαδή του ΕΛΑΣ να καταλάβει το σύμπλεγμα στρατώνων στο Γουδή. Εκεί στρατωνίζονταν η ορεινή ελληνική ταξιαρχία, περίπου 1300 ταγματασφαλίτες που ήταν υπό περιορισμό αλλά εξοπλίστηκαν για να πολεμήσουν τον ΕΛΑΣ, καθώς και δυο τάγματα χωροφυλάκων. Δηλαδή μια δύναμη περίπου 4500 ανδρών που ήταν η ισχυρότερη εστία. Η αποτυχία του ΕΛΑΣ να καταλάβει τους στρατώνες ήταν νομίζω η πιο καθοριστική μάχη γιατί μετά τα δεδομένα ανατράπηκαν πλήρως.
Είπατε πριν ότι παραγκωνίστηκε η συζήτηση για τις αιτίες που οδήγησαν στα Δεκεμβριανά…
Αν θέλουμε να καταλάβουμε καλύτερα τα Δεκεμβριανά πρέπει να τα δούμε σε ένα γενικότερο πλαίσιο, τόσο εθνικό, όσο και – κυρίως θα έλεγα – διεθνές. Είναι πραγματικά μια μοναδική περίπτωση. Δεν υπάρχει άλλη περίπτωση όπου συμμαχικές δυνάμεις συγκρούονται ένοπλα, πριν τη λήξη μάλιστα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Μην ξεχνάμε ότι ο πόλεμος συνεχιζόταν και μάλιστα ήταν σε κρίσιμη καμπή το χειμώνα του 1944. Οι Βρετανοί και οι Αμερικανοί πολεμούσαν στη βόρειο Ιταλία τους Γερμανούς. Δεν είχαν καν μπει στη Γερμανία. Άρα αυτό που πρέπει κάποιος να δει είναι τις κινήσεις των τριών μεγάλων συμμάχων: Αμερικανών, Βρετανών και Σοβιετικών, στο μεταβατικό αυτό στάδιο από την εμπόλεμη και κατεχόμενη στην απελευθερωμένη Ευρώπη. Η μετάβαση σήμαινε ότι χαράζονταν καινούργιες σχέσεις ισχύος σε διεθνές επίπεδο. Το ένα πλαίσιο είναι λοιπόν οι διεθνείς συσχετισμοί όπως ορίζονταν από τις μεγάλες δυνάμεις.
Το δεύτερο παράλληλο και άμεσα αλληλοεξαρτώμενο πλαίσιο αφορά τα δεδομένα των εσωτερικών εξελίξεων σε κάθε κατεχόμενη χώρα, όχι μόνο στην Ελλάδα. Η εμπειρία της Κατοχής και της Αντίστασης έφερε τεράστιες ανατροπές σε όλες τις κατεχόμενες χώρες. Καινούργιες δυνάμεις ήρθαν στο προσκήνιο της πολιτικής ζωής, κυρίως οι δυνάμεις που συμμετείχαν στην Αντίσταση. Και δεδομένου ότι σχεδόν σε όλα τα αντιστασιακά κινήματα πρωτοστάτησαν οι κομμουνιστές αυτό έφερε και την αντίστοιχη ριζοσπαστικοποίηση των κοινωνιών. Οπότε αυτό που βλέπουμε να συμβαίνει την περίοδο της απελευθέρωσης είναι η προσπάθεια των μεγάλων συμμάχων να επιβάλουν τη δική τους νέα τάξη πραγμάτων με τις σφαίρες επιρροής που δημιούργησαν στην Ευρώπη και οι προσπάθειες στο εσωτερικό κάθε κράτους να ανασχηματιστούν οι πολιτικές ισορροπίες.
Στην περίπτωση της Ελλάδας και γι’ αυτό προκαλούνται τα Δεκεμβριανά έχουμε τη μετατροπή ενός εσωτερικού προβλήματος σε διεθνές πρόβλήμα. Υπήρχε το ζήτημα του πολιτικού καθεστώτος που θα επικρατούσε μεταπολεμικά στην Ελλάδα, δηλαδή αν θα κατάφερνε το προπολεμικό πολιτικό σύστημα να επανέλθει ή αν θα κατάφερνε το ΕΑΜ να το ανατρέψει. Δεδομένη ήταν και η παραφωνία που υπήρχε σε διεθνές επίπεδο ότι δηλαδή η Ελλάδα είχε κατοχυρωθεί στη Βρετανία ενώ την ίδια ώρα σε εσωτερικό πολιτικό επίπεδο το ΕΑΜ ήταν η κυριότερη πολιτική δύναμη. Αυτό οδήγησε στη σύγκρουση. Στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες έγινε κατορθωτό να ξεπεραστούν με λιγότερο βίαιο τρόπο αυτές οι ανισορροπίες.
* Ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1970. Έλαβε πτυχίο οικονομικών επιστημών από το Πανεπιστήμιο Πειραιά και στη συνέχεια εκπόνησε τη διδακτορική διατριβή του στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Σʼ αυτήν στηρίχθηκε το πρώτο βιβλίο του Η εμπειρία της Κατοχής και της Αντίστασης στην Αθήνα (Αλεξάνδρεια, 2012).