Του Μιχάλη Μιχελή
Το ταξίδι μας, πέρασε από μύρια κύματα.
Προς το νησί, εκεί που ζουν οι πολιορκημένοι της θάλασσας.
Η προσμονή μας. Η περιέργεια. Ο νόστος, μας οδηγούν στο αγνάντεμα.
Να τα! Μέσα από το γαλάζιο, ξεπροβάλλουν τα πετρόκτιστα καράβια, που ρίζωσαν εκεί, καταμεσής του Αιγαίου.
Τα είπαν Κυκλάδες. Τους ‘δώσαν μια αρχαϊκή, μυστηριακή οντότητα.
Τριγύρω από τη Δήλο. Μια σύναξη ενάλιων τόπων, η πολιτιστική τους ενότητα.
Της ιστορίας τους η κοινή μοίρα. Ο ήλιος, η αλμύρα, ο αέρας, το λειψό χώμα.
Όλα τούτα, μ’ ένα κοινό παρανομαστή. Την αγωνία για επιβίωση. Τη λαχτάρα να φτιάξουν, το υπαρξιακό και αισθητικό τους ζην.
Ρυτίδες, από πάμπολλες πέτρες, δεμένες αρμονικά η μία πάνω στην άλλη, κτίσανε τις ατέλειωτες πεζούλες των νησιών μας. Έτσι συγκράτησαν το πολύτιμο χούμο των εδαφών (για να μην κατρακυλά στη θάλασσα). Για να βλασταίνουν τα όσπρια, τα δημητριακά, οι ελιές και οι αμυγδαλιές. Να τρέφεται ο κόσμος και τα ζωντανά του.
Γι’ αυτό και τις σεβάστηκαν, τούτες τις πέτρες.
Γι’ αυτό και τις κράτησαν ορθές, παρά το πείσμα των καιρικών συνθηκών και του χρόνου. Η μια γενιά, συνέχισε αυτά που είχε αφήσει η προηγούμενη. Μέσα σε αιώνες κάματου, γέμισαν όλο το νησί, με πέτρινες γραμμώσεις.
Αυτές λοιπόν οι διαχρονικές πεζούλες, φτιάξανε γεωμετρικές εικόνες, που δέσανε με φυσικότατο τρόπο, τον ορεινό όγκο. Διαμόρφωσαν τοπία. Για να ξαποσταίνει η ματιά μας στο σεργιάνι της, πάνω στα δημιουργήματα όλων εκείνων των ανώνυμων κτιστάδων, που χειροποίητα σχεδίασαν, τη φόρμα του κυκλαδικού τοπίου.
Παράπλευρα από τις πεζούλες, στέκονται οι ξερολιθιές. Δηλαδή οι μάντρες (κάθετες και οριζόντιες), που ξεχωρίζουν τις ιδιοκτησίες και φτιάχνουν (σε κάποιες των περιπτώσεων), τα μονοπάτια. Οι πέτρες, δεν δέθηκαν μεταξύ τους με τίποτε. Ξερές. Μόνο με το συνταίριασμα της πέτρας, ν’ ακουμπά η μία συνετά πάνω στην άλλη. Ν’ αφήνουν μικρά περάσματα, για να φεύγει αργά το νερό, για να μην τις γκρεμίζει. Να δίνουν τη δυνατότητα στον αέρα να τις διαπερνά, για να μένουν στη θέση τους.
Από τις Κυκλάδες, δυο πράγματα συγκρατείς, όταν τις αποχωρίζεσαι. Την θάλασσα της και τις πέτρινες διαδρομές, του ανθρώπινου μόχθου. Αυτά τα θαυμαστά δημιουργήματα, που φτιάχτηκαν για χιλιάδες χρόνια. Με αφάνταστο κόπο, από την συνεισφορά ανθρώπων και ζώων. Που ο ιδρώτας, η σκόνη και οι ροζιές της παλάμης, (από τις ατέλειωτες κακουχίες), έχουν αφήσει πάνω στις πέτρες, τα ιστορικά τους αποτυπώματα.
Μια λοιπόν και στις 18 Απριλίου, έχουμε από την UNESCO, την μέρα ανάμνησης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, μιας κι φετινή ημέρα είναι αφιερωμένη στην αγροτική μας μνήμη, ας κάνουμε ένα αφιέρωμα στις ιστορικές πεζούλες μας.
Η κατασκευή τους γίνονταν κατά κύριο λόγο το χειμώνα, τότε που το χώμα ήταν μαλακό. Πρώτα καθορίζονταν η κλίση που έπρεπε να είχε το ανάχωμα, «σκαλί», για να μη λιμνάζουν τα νερά της βροχής. Στην περίπτωση που υπάρχει κοντά λαγκάδι, η κλίση, στρέφονταν προς αυτή την κατεύθυνση. Εάν πάλι δεν σημειώνεται τέτοια διέξοδος, τότε φρόντιζαν τα νερά να προωθούνται με συνετό τρόπο, ώστε να μην καταστρέφουν τη σπορά των γειτονικών περιβολιών. Ακολούθως, κάρφωναν όρθια στο έδαφος και σε ευθεία γραμμή, καλάμια ύψους 60 έως 70 πόντων, τα οποία έπαιζαν το ρόλο τον πασάλων. Εκεί πάνω δένονταν το ζύγι.
Έτσι οριοθετούσαν το χώρο, ο οποίος έπρεπε να σκαφτεί σωστά και σύμφωνα με την αναγκαία κλίση.
Η διάνοιξη των θεμελίων απαιτούσε την παρουσία δύο ανθρώπων. Ο πρώτος έσκαβε με τον κασμά και ο δεύτερος έβγαζε το χώμα. Και οι δύο κινούνταν συνεχώς από τη μία γωνία έως την άλλη. Το άνοιγμα έπρεπε να βαθαίνει ομοιόμορφα. Κάθε στρώση χώματος που έβγαζαν (από τη μία έως την άλλη άκρη), ονομάζονταν «πουκάμισο». Εάν το έδαφος είχε μεγάλη κλίση έπρεπε να αφαιρεθούν πολλά «πουκάμισα». Στην περίπτωση που αυτό το στάδιο δεν γίνονταν με το σωστό τρόπο, το έργο κινδύνευε, καθώς το έδαφος δεν θα άντεχε το βάρος της ίδιας της πεζούλας, αλλά και του όγκου των χωμάτων που έπρεπε να συγκρατήσει. Έτσι οι κακοτεχνίες, είχαν αντίκτυπο και κατά τη διάρκεια του οργώματος. Αν δεν ήταν καλά στρωμένο, το χωράφι σιγά – σιγά με το χρόνο γυμνώνονταν και οι πεζούλες γκρεμίζονταν.
Όταν λοιπόν το χαντάκι έφτανε στο επιθυμητό βάθος, προσπαθούσαν να το κάνουν όσο το δυνατόν πιο επίπεδο. Παράλληλα, του έδιναν μία μικρή κλίση προς την πλαγιά, που επρόκειτο να συγκρατήσει η πεζούλα. Όσον αφορά στο πλάτος του, έφτανε συνήθως τους 60 με 80 πόντους. Το φάρδος του διευκόλυνε τους ντόπιους στο να χρησιμοποιούν μεγάλες πέτρες, χωρίς να χρειάζονται σπάσιμο.
Το φύτεμα των αμπελιών και των συκιών, γίνονταν κοντά στα θεμέλια. Με αυτό τον τρόπο, οι ρίζες είχαν πάντα καλή υγρασία, λόγω του μεγάλου όγκου του χώματος που ήταν μαζεμένο στο σημείο αυτό. Έτσι από τη μια πλευρά, τα φυτά ήταν δύσκολο να ξεραθούν και από την άλλη προστατεύονταν από τον αέρα. Ταυτόχρονα, οι αγρότες εξοικονομούσαν χώρο για τις υπόλοιπες καλλιέργειές τους. Όταν τα δέντρα σταμάταγαν να βγάζουν καρπούς, οι πεζούλες έπρεπε να γκρεμιστούν και να ξαναγίνουν από την αρχή. Με τον τρόπο αυτό αναμοχλεύονταν το λιγοστό χώμα και ξαναζωντάνευε.
Αγνοείται η αρχή αυτών των κατασκευών. Πότε, ποίοι και κάτω από ποίες συνθήκες, προχώρησαν σε αυτά τα εκτεταμένα έργα αντιστήριξης των επικλινών εδαφών, κανείς δεν μπορεί να πιστοποιήσει, με σιγουριά. Η γεωργική παραγωγή ανάγεται στην εποχή του χαλκού, αλλά δεν υπάρχουν πηγές που να τεκμηριώνουν την υπόθεση, ότι οι πρώτη διαμόρφωση του εδάφους σε πεζούλες, έγινε εκείνη την περίοδο.
Από την αρχαιότητα λοιπόν μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’60, οι πεζούλες συντηρούνταν από τους γεωργούς. Έκτοτε εγκαταλείφτηκαν, στο έλεος του κάθε ασυνείδητου.
- Στου περαστικού, που τις γκρεμίζει με μια κλωτσιά, γιατί δεν το βολεύουν να τις διαβεί.
- Στου εργολάβου, που βάζει την μπουλντόζα να τις σπάσει, γιατί η πεζούλα και η ξερολιθιά, του είναι εμπόδιο στο εργοτάξιό του.
- Από την άλλη η τοπική αυτοδιοίκηση, κάνει το χαζό και δεν ενδιαφέρεται καθόλου, να συντηρήσει αυτά τ’ «άχρηστα κτίσματα».
- Αλλά κι η νομαρχία , δεν επιβάλλει πρόστιμα και δεν βάζει αυστηρές διατάξεις, για να προστατεύσει τη συγκεκριμένη πολιτιστική κληρονομιά μας.
- Από τους αρχαιολογικούς φορείς, υπάρχει επίσης αδιαφορία. Δεν έχουν ενσωματώσει (μέσα στις αρμοδιότητές τους), τις πεζούλες και τις ξερολιθιές, ως στοιχεία της λαϊκής διατηρητέας μας τέχνης. Διότι όση αξία έχει ένας αρχαίος ή νεότερος ναός, μια αρχαία κατοικία, ένας τάφος, ένα κτέρισμα κλπ, άλλο τόση αξία έχουν και αυτά τα μνημεία, της αγροτικής μας ιστορίας.
Παράλληλα, η εγκατάλειψη της δραστηριότητας της συντήρησης των ξερολιθιών, οδηγεί στην αλλοίωση του τοπίου, αλλά και στην εξαφάνιση ενός βιοτόπου μεγάλης αξίας. Οι κοιλότητες των ξερολιθιών, προσφέρουν καταφύγιο σε πολυάριθμα είδη ζώων, όπως τα λεπιδόπτερα, τα ερπετά και τα πουλιά. Επίσης, τους τοίχους αυτούς προτιμούν διάφορα είδη φυτών τα οποία βυθίζουν τις ρίζες τους ή καταλαμβάνουν τους άμεσα γειτονικούς χώρους. Οι ξερολιθιές αποτελούν πραγματικά βιολογικά δίκτυα, που προσφέρουν ευνοϊκές συνθήκες ζωής, τόσο στην πανίδα όσο και στην χλωρίδα της περιοχής.
Ας γίνει λοιπόν το σημείωμα αυτό, μια υπενθύμιση προς όλους μας. Προς την πολιτεία. Την κοινωνία των πολιτών και το οικολογικό κίνημα, ότι η άλωση της ιστορικής μας κληρονομιάς, η καταστροφή του τοπίου, η αδιαφορία προς την αλληλεγγύη της συνύπαρξης, οδηγεί ανεπανόρθωτα στη συρρίκνωση της ποιότητας ζωής μας. Το κοινωνικό Ευ Ζην, δεν έχει μόνο σχέση με την υγιεινή μας υπόσταση, αλλά και με όλα εκείνα τα περιβάλλοντα στοιχεία, που καλλωπίζουν τον καθημερινό μας βίο.
Μπορεί να φαίνεται για κάποιους, η πετρόκτιστη πεζούλα περιττή, όμως είναι κυρίως αυτή, που καθόρισε την αισθητική χωροταξία του νησιού. Χάρη σ’ αυτήν, όπως και σ’ όλα τ’ άλλα δομικά στοιχεία του νησιού (το αλώνι, το μονοπάτι, την κρήνη, το φάρο, τον ανεμόμυλο, το χωριό κι την τέχνη του), φτιάχτηκε ο κυκλαδικός πολιτισμός, που είμαστε γι’ αυτόν, όλοι μας υπερήφανοι.
Κάποιοι λοιπόν πρόγονοί μας, άφησαν τούτα τα κειμήλια , ως μάρτυρες της μεγάλης τους αγωνίας και προσπάθειας, για να επιβιώσει τούτος ο τόπος. Ας αναλογιστούμε, ότι η αξιοπρέπεια της μνήμης μας (απέναντί τους), δεν πρέπει μόνο ν’ αναλώνεται σε δακρύβρεχτες συγκινητικές αναφορές (γι εκείνους τους συγγενείς, για κείνους τους συγχωριανούς μας, που άφησαν ένα αξιέπαινο έργο), αλλά στο πώς θα κρατήσουμε ακέραια αυτά που κληροδοτήσαμε, εκτιμώντας τα δεόντως!
Κλείνοντας τούτο το αφιέρωμα, θέλω να σημειώσω, ότι στην Ιταλία, σε ένα παρόμοιο ορεινό τοπίο, στις λεγόμενες Πέντε Περιοχές (Cinque Terre), η τοπική κοινωνία, έχει τιμήσει τις πεζούλες και τους συντηρητές αυτών, με τοιχογραφίες και μνημεία!
Οι πεζούλες σε όλα τα μέρη του κόσμου, ειδικά στη Λατινική Αμερική και την Νοτιοανατολική Ασία, είναι κομμάτι της πολιτιστικής τους κληρονομιάς.
Οι «Κρεμαστοί κήποι της Βαβυλώνας», ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου, ήταν φτιαγμένα πάνω στη λογική της πεζούλας (σε αλλεπάλληλα επίπεδα), που τα έλεγαν «ziggurat».
Επίσης η «Βίλα των Παπύρων», στο Ερκουλάνεουμ (κοντά στην Πομπηία), θερινή κατοικία του Ιούλιου Καίσαρα, είχε κλιμακωτές πεζούλες κήπων, που από ‘κει, ο μεγάλος ηγέτης, απολάμβανε τη θέα στον κόλπο της Νάπολης.
Μιχάλης Μιχελής
22 Σχόλια
Comments feed for this article
17 Απριλίου, 2010 στις 10:08 πμ
Πάνος
Μιχάλη,
μετά από 50 τόσα κομμάτια σου στην καλύβα, εξακολουθείς να μας ξαφνιάζεις, να μας συγκινείς και να μας ενημερώνεις… Στη δική μου πατρίδα (Πυλία) στα ημιορεινά, είχαμε τις μάντρες. Χαμηλούς (ως 1 μέτρο) λειτουργικούς φραγμούς, από πέτρες. Ο παππούς μου, μερακλής σε ό,τι είχε να κάνει με το χτίσιμο, τις φρόντιζε ως το τέλος της ζωής του – και τις επιθεωρούσε, ακόμα κι όταν τα χωράφια που περιέβαλαν δεν καλλιεργούνταν πια. Πολλές στέκουν ακόμα, μάλλον επειδή τα χωράφια δεν καλλιεργούνται, άρα δεν μπαινοβγαίνουν τρακτέρ. Τα λιγοστά μεγάλα ζώα που υπάρχουν δεν κάνουν μεγάλες ζημιές (περνάνε πάντα από την «ποριά») – άσε που τώρα πια είναι κι αυτά περιφραγμένα…
Εννοείται ότι δεν υπάρχει κανένα πρόγραμμα γι’ αυτές τις ταπεινές μάντρες της ημιορεινής Πυλίας.
17 Απριλίου, 2010 στις 10:21 πμ
σχολιαστης
Πολύ καλό
17 Απριλίου, 2010 στις 10:34 πμ
Αγγελής
Πολύ ωραίο κείμενο!!!
Οπως τα λες Πανο σε εμας ειναι παρατημενες και μεχρι 1 μετρο!!! Σπανια να πανε παραπανω!!! Αντιθετως το πασχα που βρεθηκα στον Ταυγετο..συναντησα ξερολιθιες (εκει τις λενε καπως αλλιως αλλα δε θυμαμαι) ψηλοτερες αλλα και περιποιημενες μπορω να πω!!! Καποιες απο μακρια θυμιζαν και τους οριζονες στην Κινα οπως οι δυο πρωτες φωτογραφιες του ποστ!!! Αποτελουν και καταφυγια μικρων ζωων και εντομων γι αυτο θα μπορουσαν να χαρακτηριστουν σαν μικρα μοναδικα οικοσυστηματα που θα πρεπε να προστατευονται!!!
υ.γ. Πανο χθες γνωρισα στην πετρουπολη εναν κωστα, που ειναι στο τσουναμι!!! Μου πε πως σε ξερει…Μιλουσαμε για καμια ωρα και για τα τοπικα θεματα της Μεσσηνιας!!!
Αυτα…καλημερα σας!!
17 Απριλίου, 2010 στις 10:36 πμ
Πάνος
Α-χα! Δεν είναι «ένας Κώστας» είναι Ο Κώστας! Αν είχαμε άλλους καμιά πενηνταριά σαν κι αυτόν στο τσουνάμι (και στους Ο-Π, γενικά) θα μπορούσαμε να κάνουμε σπουδαία πράγματα… 🙂
17 Απριλίου, 2010 στις 10:47 πμ
Αγγελής
Ναι δυναμικη προσωπικοτητα!!! Θα ξαναβρεθουμε καποια στιγμη…στα λημερια του!!:-)
17 Απριλίου, 2010 στις 11:51 πμ
nik.athenian
Μπράβο Μιχάλη. Σε μένα τουλάχιστον χτύπησες φλέβα με τις ξερολιθιές σου. Μη σου πω κι ότι η πρώτη φωτο του ποστ μου άναψε φωτιές πρωϊνιάτικα.
Το 1986-1989 με την τότε γραμματεία νέας γενιάς έγινε μια προσπάθεια να συντηρηθούν σε διάφορα νησιά ξερολιθιές. Εξασφαλίζονταν ολιγοήμερες διακοπές μαθητών και σπουδαστών σε ένα νησί και συμμετείχαν αυτοί σε κάποιο πρόγραμμα αποκατάστασης ξερολιθιών. Είχα συμμετάσχει στη διοργάνωση του αντίστοιχου κομματιού στη Χάλκη. Αργότερα όλα αυτά εγκαταλείφθηκαν.
Μια μικρή παρατήρηση πάντως επί του κειμένου. Τα ziggurat δεν ήταν πεζούλες για καλλιέργεια ή φύτευση. Ήταν πυραμίδες πετρόκτιστες μεν αλλά ως μέρη λατρευτικών τόπων. Άνευ βέβαια σημασίας για το πολύ καλό κείμενό σου.
17 Απριλίου, 2010 στις 12:14 μμ
Μιχάλης Μιχελής
Φίλε nik. athenian, από διαβάσματα μου πάνω στα «ziggurat» μαθαίνω, ότι μπορεί να ήταν λατρευτικοί τόποι, όμως δομικά είχαν αλλεπάλληλα επίπεδα, ψηλών πεζουλιών, που έτσι έφτιαξαν (μάλλον) την εικόνα των κρεμαστών κήπων.
Πάντως, μου αρέσει ότι η «Καλύβα» έχει επίπεδο και δεν μας τρώει το σαράκι της τρέχουσας λαϊκής κατανάλωσης ειδήσεων. Επιτέλους, μην ξεχνάμε, ότι στη χώρα αυτή υπάρχει κουτσά στραβά κια πολιτισμός.
17 Απριλίου, 2010 στις 12:18 μμ
σχολιαστης
«τρέχουσα λαϊκή κατανάλωση ειδήσεων». Γουάου.
17 Απριλίου, 2010 στις 1:01 μμ
Μιχάλης Μιχελής
Ακριβώς φίλε «σχολιαστή».
Κουράστηκα να πελαγοδρομώ, ανάμεσα στο ΓΑΠ, στο ΔΝΤ και στην Τζούλια. Κουράστηκα να διαβάζω για τα spread, το ΠΑΣΟΚ, το ΣΥΝ , τους Οικολόγους και τη Ν.Δ. Αηδιάζω από τον Καρατζαφέρη και το θρησκολαϊκό του εθνοσοσιαλισμό, αλλά και για την παλιοημερολογήτισσα Παπαρήγα. Πριν πιώ το ποτήρι, με το χυμό των λοτοφάγων, νομίζω (όπως πολλοί άλλοι στο τόπο ετούτο), δεν μας αγγίζει ο πληθυντικός. Ήμουνα εκείνο το «μίζερο» 2,7% που ήταν εναντίον της Ολυμπιάδας.
Πήγα 34 μήνες στο Ναυτικό (δεκαετία ’70), πάνω σ’ ένα καράβι, που ταξίδευε συνεχώς Κύπρο-Δαρδανέλια, με τις χειρότερες καιρικές συνθήκες, όταν το ίδιο διάστημα ο Π. Κωστόπουλος, με το Ν. Παπανδρέου, υπηρετούσαν στο Πεντάγωνο αραχτοί κι ο Σαμαράς ήταν «πολυσπούδαστος» τριμηνήτης. Δεν χρέωσα ούτε δραχμή (ευρώ) το ελληνικό κράτος. Δεν δούλεψα σε ΜΚΟ- που τα ‘παιρνε με τον «ανθρωπισμό» της και το «φιλοπεριβαλλοντικό» της προσωπείο. Πληρώνω ιδιωτικά, τα έξοδά μου στο νοσοκομείο, που κάνω θεραπεία. Εν ολίγοις, έδωσα και δεν πήρα. Πιστεύω στην κοινωνικότητα, την αλληλεγγύη κλπ. Τώρα έρχονται «οι αρπάχτες» και μου λένε: Όλοι είμαστε φταίχτες, για το γενικό μας κατάντημα. Πρέπει ν’ αλλάξουμε μυαλά! Έλεος πια!
17 Απριλίου, 2010 στις 1:30 μμ
Δύστροπη Πραγματικότητα
Τώρα έρχονται “οι αρπάχτες” και μου λένε: Όλοι είμαστε φταίχτες, για το γενικό μας κατάντημα. Πρέπει ν’ αλλάξουμε μυαλά! Έλεος πια!
Ε, ναι, τι περίμενες ρε Μιχάλη…
Κοινωνικοποίηση των ζημιών, ιδιωτική απόλαυση των κερδών. 😉
Τέλος πάντων, πολύ ωραίο κείμενο και εξαιρετικά διδακτικό.
Και οι φωτογραφίες που έχεις βάλει έχουν μία υπέροχη γεύση από καλοκαίρι. 🙂
17 Απριλίου, 2010 στις 1:30 μμ
zeppos
Εύγε Μιχάλη! Με συγκίνησες και μόνο με την παρηγοριά οτι υπάρχουν κάπου και άνθρωποι που αναγνωρίζουν την ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ αξια του μόχθου γενιών και γενιών..
Μόλις γύρισα από την καθημερινή σχεδόν «επιθεώρηση» των ξερολιθιών μου.. Η κατασκευή ή η επισκευή τους είναι μια δουλειά επίπονη αλλά με ένα «μαγικό» τρόπο με κάνει δούλο της! Όσο και κουρασμένος να είμαι μετά από πολύωρη δουλειά, τα συναισθήματα ευφορίας είναι στα ύψη.. Η τοποθέτηση (ταίριασμα) κάθε διαφορετικής πέτρας στην θέση που της ταιριάζει, είναι μια εργασία εφάμιλη με του γλύπτη, ένα έργο τέχνης που ενώ είναι ΩΡΑΙΟ συνάμα λειτουργεί δυναμικά και απαραίτητα προς όφελος οχι μόνο του άθρωπου που τις τοποθετεί, αλλά και των γεννιών που ακολουθούν, των ζώων των φυτών, της αρμονίας…
Δυστυχώς οι ξερολιθιές και οι πεζούλες χάνονται σιγά αλλά σταθερά. Οι αγροτικές δουλειές αντικαθίστανται με τουριστικές υπηρεσίες και εγκαταλείπεται η ύπαιθρος που δεν «αξιοποιείται» ανάλογα. Όποιες ξερολιθιές πέφτουν με τις βροχές, σπάνια επισκευάζονται και τον μοναδικό, πολύπλευρο και αντικατάστατο «ρόλο» τους, όταν πρόκειται για διαχωριστικά χωραφιών αναλαμβάνουν τα σιδερένια πλέγματα, ενώ όταν συγκρατούν τις πολύτιμες πεζούλες, αφήνονται να «βουλίσουν», το χώμα καττρακυλάει στα ρέμματα και μετά στα πέλαγα και έρχεται ταχέως η ερημοποίηση…
17 Απριλίου, 2010 στις 3:22 μμ
Βαγγέλης Δ. Καργούδης
Φαίνεται τελικά, πως παρά τα πολλά αρνητικά για όλον τον κόσμο αποτελέσματα (κανείς δε χαίρεται μα ούτε και προκόβει φτωχαίνοντας), που θάχει αυτό το σε πρώτη ανάγνωση οικονομικό (άλλά όχι μόνο), τσουνάμι, προορίζεται να αποκαταστήσει και κάποιες έννοιες.
Και μια από τις σημαντικότερες, είναι η επανασύνδεση στην ψυχή μας, του (τόσο συκοφαντημένου & υποτιμημένου στο αξιακό μας σύστημα) κόπου των χεριών μας με την απόλαυση…
18 Απριλίου, 2010 στις 1:43 μμ
κικη
Μιχάλη
αξιόλογη και ιδιαίτερα ευαίσθητη παρουσίαση.
Επιτέλους άνοιξε το μυαλό μας και οι αισθήσεις μας.
18 Απριλίου, 2010 στις 2:00 μμ
κικη
και για όσους είναι Θεσσαλονίκη
στο Ολύμπιο φεστιβάλ Κινέζικου κινηματογράφου με εισιτήριο 6 γιούρο
Σήμερα:
Ώρες προβολών:18:30
Τραγούδια αγάπης από το Τουρπάν
Ώρες προβολών: 20:45
Ίσως Αγάπη
Ώρες προβολών: 23:00
μέχρι την Τετάρτη
με άλλες ταινίες
και την Πέμπτη στις 21:00 περίπτερο 8 (HELEXPO)
Ο κόμπος
18 Απριλίου, 2010 στις 2:05 μμ
κικη
Έκθεσης Βιβλίου
ημερομηνίες & ώρες λειτουργίας
Πέμπτη
22/4/2010
15:00 – 21:00
Παρασκευή
23/4/2010
10:00 – 21:00
Σάββατο
24/4/2010
10:00 – 22:00
Κυριακή
25/4/2010
10:00 – 21:00
Επίσημα εγκαίνια
Τα επίσημα εγκαίνια της Έκθεσης Βιβλίου 2010 θα πραγματοποιηθούν την Πέμπτη 22 Απριλίου στις 19:00.
Το πρωί της Πέμπτης 22 Απριλίου η Παιδική Γωνιά θα είναι ανοιχτή αποκλειστικά για τα σχολεία.
Η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό.
7 Ιουλίου, 2013 στις 12:22 μμ
Πάνος
Θυμήθηκα το εξαιρετικό ποστ του Μιχάλη γιατί είδα σήμερα μια (καλή) προσπάθεια του Καμπουράκη:
http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.blog&id=25879
7 Ιουλίου, 2013 στις 1:22 μμ
John
Μιχάλη, όταν το καράβι πάει καλά , ένας ή κάποιοι επιβάτες, αν έχουν πρόβλημα, μπορεί να βοηθηθούν με τον α` ή β` τρόπο και να γλυτώσουν. Εάν όμως το καράβι δεν πάει καλά, και καλά να ειναι κάποιος επιβάτης, θα κινδυνεύσει και αυτός άμεσα ( Σοφοκλή, Αντιγόνη).
Ήτοι και όσοι δεν τα έφαγαν μαζί με το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ ή με το συνδικαλισμό ή με την ‘ελεύθερη οικονομία’ ή με άλλον τρόπο, αφού η οικονομία και το κράτος (δικαίου ) καταρρέει, θα την πληρώσουν και αυτοί.
Γιατί και αυτοί; Μα γιατί ίσως δεν μπόρεσαν να αποτελέσουν μια κρίσιμη ομάδα, κοινή γνώμη κλπ η οποία να σταθεί εμπόδια στην ανομία και στην λανθασμένη πορεία εν γένει, είτε γιατί υπήρξαν παθητικά καλοί.
Οι άνθρωποι συνήθως ζούνε μέσα σε κοινωνικά φαινόμενα τα οποία αδυνατούν να ελέγξουν… ή είναι παρατηρητές της κοινωνίας και της ιστορίας υφιστάμενοι ταυτόχρονα τις επιπτώσεις της σύγχρονής τους ιστορίας -πραγματικότητας..
Λέω τίποτα καινούργιο; Όχι φυσικά..
7 Ιουλίου, 2013 στις 2:01 μμ
nikos__alfa
¨Οπως πάντα ωραίος ο Μιχάλης! 🙂
«Λέω τίποτα καινούργιο; Όχι φυσικά..»
Απόδειξη: 😉
«Ένας λαός σκλαβώνεται μόνος του, κόβει τον ίδιο του το λαιμό όταν, έχοντας επιλέξει ανάμεσα στο να είναι υποτελής και στο να είναι ελεύθερος, εγκαταλείπει τις ελευθερίες και μπαίνει στο ζυγό, συναινώντας στην ίδια του τη δυστυχία, ή μάλλον, προφανώς, καλωσορίζοντάς την. Εάν κοστίζει κάτι στους ανθρώπους η ανάκτηση της ελευθερίας τους, δεν θα τονίσω την ανάγκη δράσης προς αυτή την κατεύθυνση, αν και δεν υπάρχει τίποτα που ένα ανθρώπινο ον θα μπορούσε να αγαπήσει περισσότερο από την αποκατάσταση του δικού του φυσικού δικαιώματος, να μεταμορφωθεί ο ίδιος από ένα κτήνος με κυρτή πλάτη σε άνθρωπο για να το πούμε έτσι. Δεν απαιτώ απ’ αυτόν τέτοια τόλμη, αφήστε τον να προτιμά την αμφίβολη ασφάλεια της άθλιας ζωής όπως την επιθυμεί. Τι γίνεται τότε; Εάν προκειμένου να έχει την ελευθερία δεν χρειάζεται τίποτε περισσότερο από το να την επιθυμεί, εάν μόνο μια απλή πράξη της θέλησης είναι αναγκαία, υπάρχει κανένα έθνος στον κόσμο που να θεωρεί πως μια απλή επιθυμία έχει τόσο υψηλό τίμημα προκειμένου να ανακτήσει δικαιώματα, τα οποία οφείλει να είναι έτοιμο να αποκαταστήσει με κόστος το ίδιο του το αίμα, δικαιώματα τέτοια που η απώλειά τους υποβιβάζει όλους τους τίμιους ανθρώπους σε σημείο να νιώθουν τη ζωή αφόρητη και τον ίδιο το θάνατο σαν σωτηρία; »
http://www.panopticon.gr/index.php/menu-dokimia/8-cat-dokimia/8-dok-lampoesi
7 Ιουλίου, 2013 στις 4:43 μμ
Κιτσίκης Κώστας
respect
7 Ιουλίου, 2013 στις 6:17 μμ
vlad
Αγγελή: Λαχίδες τις λέμε εδώ κάτω στον Ταύγετο τις πεζούλες!
Μάλιστα πολλές φορές οι λαχίδες που είναι χτισμένες σε αμφιθεατρικά σημεία καταλήγουν σε κάποιο αλώνι. Με αυτό τον τρόπο οι λαχίδες μετατρέπονται σε διαζώματα και το αλώνι σε σκηνή θεάτρου!
Θέατρα με έργα βιωματικού χαρακτήρα που δεν παίζονται πια…
7 Ιουλίου, 2013 στις 6:54 μμ
Ενη
Στο οροπεδιο Λασιθιου, μιας εκπληκτικης ομορφιάς περιοχή με τους ανεμομυλους στον καμπο,
στα γυρω βουνα, σε καποια χωριά, υπαρχουν πεζουλες με αμυγδαλιες και καρυδιές.
Ειναι μεγαλυτερες σε πλάτος απο αυτες των φωτογραφιών του ποστ.
Το οροπεδιο ειναι η καταγωγή του πατερα μου και εχουμε κι΄εμεις εκει καποιες αμυγδαλιές στις πεζουλες.
(για το οροπεδιο Λασιθίου εχω ξαναγραψει στην Καλυβα)
8 Δεκεμβρίου, 2016 στις 10:22 μμ
Ξερολιθιές | Σημειώσεις για τον Εμφύλιο
[…] Πηγή: Ξερολιθιές | Η καλύβα ψηλά στο βουνό […]